Przed nienawiścią strzeż nas Boże

Zrobiło się wczoraj tak lirycznie w moim blogu. Nie mogę przy niedzieli psuć tego nastroju, zwłaszcza że ma być słonecznie i ciepło. Wprawdzie to jeszcze kalendarzowe lato, ale u nas w górach, może dlatego że bliżej do nieba, słońcem szafuje Stwórca wyraźnie bez przesady. Dziś 11 września, dzień który przeszedł do historii, to dzień ataku terrorystycznego na World Trade Center w Nowym Jorku. Mamy wszyscy w oczach walące się wieżowce w kłębach dymu i ognia, czujemy też co się tam mogło dziać z Bogu ducha winnymi ludźmi. Terroryzm to wymysł istnie szatański, trudno pojąć skąd się biorą jego źródła. Bez wątpienia praprzyczyną wszystkiego jest nienawiść, porażające uczucie, które jest w stanie pchnąć ludzi do najgorszych czynów. Napisał o tym piękny wiersz poeta, któremu chcę poświęcić dzisiaj  mojego niedzielnego posta.

Zostawmy więc wielkie problemy światowe na uboczu. Wróćmy do miejsca, gdzie żyjemy. Przypomnijmy sobie znany dwuwiersz z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego: „niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna!” I kierując się tym przesłaniem postaram się zainteresować moich Czytelników mało już znaną i pamiętaną postacią awangardowego poety i buntownika wobec rzeczywistości PRL-u lat sześćdziesiątych, dla nas Głuszyczan osoby, którą możemy się chlubić. Nazywał się Natan Tenenbaum. Kim był i dlaczego przywołuję w tym momencie jego nazwisko?

Natan Tenenbaum -  satyryk, poeta, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Dzieciństwo i młodość spędził w Głuszycy. W latach sześćdziesiatych zasłynął  jako autor tekstów warszawskiego STS-u i „Hybryd”. Publikował utwory w „Szpilkach”. Kilka tekstów związanych z „wydarzeniami marcowymi” ukazało się anonimowo w paryskiej „Kulturze”. Od 1969 roku przebywa na emigracji w Szwecji, gdzie m.in. prowadzi w Sztokholmie polski kabarecik literacki „Krakowskie Przedmieście”. W czasach „Solidarności” jego wiersz „Modlitwa. O wschodzie słońca”, z muzyką Przemysława Gintrowskiego, był śpiewany przez Jacka Kaczmarskiego, a także Jacka Wójcickiego w krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”. Poza występami w Szwecji autor wielokrotnie występował w Polsce, szczególnie po roku 1988,  m. in. w kabarecie Jana Pietrzaka „Egida”, w gdańskim klubie „Żaczek” i w krakowskiej „Piwnicy”. Znane są dwa tomiki jego wierszy; „Chochoł i róża” z 1992 r., „Imię Twoje Rzeczy Pospolitość” z 1997 roku.

Natan Tenenbaum był gościem  Centrum Kultury w Głuszycy w 2002 roku.

A teraz przeczytajmy z uwagą najsłynniejszy jego wiersz, być może skojarzymy go sobie z melodią, znaną z występów Jacka Kaczmarskiego:

Modlitwa. O wschodzie słońca.

Każdy Twój wyrok przyjmę twardy

Przed mocą Twoją się ukorzę

Lecz chroń mnie Panie od pogardy

Przed nienawiścią strzeż mnie Boże

Wszak Tyś jest niezmierzone Dobro

Którego nie wyrażą słowa

Więc mnie od nienawiści obroń

I od pogardy mnie zachowaj

Co postanowisz  -  niech się ziści

Niechaj się Twoja wola stanie

Ale mnie zbaw od nienawiści

Ocal mnie od pogardy, Panie.

(1980)

Zgodzicie się chyba ze mną, że wiersz ten powinien być u nas w kraju wygłaszany lub śpiewany na wstępie każdej konwencji wyborczej, obojętnie jakiej partii, a także każdej audycji  Radia Maria i Telewizji „Trwam”.

Ale przejdę teraz do tych wierszy Natana Tenenbauma, w których niezwykle ciepło i z sentymentem wspomina swe rodzinne miasteczko, Głuszycę  i podnosi je do wyżyn hiszpańskiego Toledo

 Nostalgia

Pamięci Agnieszki Osieckiej

Przychodzę z cienia. Ty -  z tkanki świtu

Z bieli na starych obrazach

Twoja nostalgia jest z aksamitu,

Moja  -  ze złomu żelaza.

Tobie, dziewczyno, maj łąki ściele,

Tobie się ziele zieleni.

Ja  - jeśli nawet czegoś mam wiele,

To tylko  -  lat…zim…jesieni…

Ty życie niesiesz, ja  -  wiersze liche,

Może to jedno nas zbliża -

Jestem z Głuszycy, gdzieś pod Wałbrzychem,

A Ty powracasz z Paryża…

Gdy czas przystanie, rak w polu świśnie,

Dojrzeją gruszki na brzozie  -

Może nam wtedy słońce zabłyśnie

…i księżyc ulicy Koziej.

 Toledo

Widziane z Głuszycy (woj. Wałbrzyskie) przez autora urodzonego w Witebsku.

Powiedz, miła, jak wyjaśnić Szwedom:

Zawieszone mistycznie nad rzeką

Śniło mi się tej nocy Toledo,

Jak je kiedyś oglądał El Greco.

Otaczały je swojskie Sudety,

Górą  -  kozy, o skrzydłach motylich

I wstawało,  w pejzażu Kastylii

Dopomniane, dolnośląskie „szteťl”

Miasto w rzekę spływało ze zboczy,

W trawie pary kochały się nagie…

Czarny odmęt rzeki  -  twoje oczy,

Łuki twoich brwi  -  mosty nad Tagiem. 

Ja osobiście nie sięgam tak daleko, dla mnie „łuki twoich brwi”, to tylko mosty nad Bystrzycą, ale za to jak  groźnie wirującą po ulewnych deszczach   Miłej niedzieli!