Po co dzierzbom czarne maski ?

nie było nas - był las

Wyjeżdżajcie na łono natury. Bierzcie ze sobą aparaty fotograficzne lub komórki, Zaszyjcie się w gęstwinie leśnej i po jakimś czasie niezbędnej akomodacji oka, ucha i nosa zaczniecie widzieć, słyszeć i czuć to, czego dotąd nigdy nie udało się doświadczyć normalnemu mieszczuchowi. Objawi się Wam w całej swej tajemniczości nieznany, niepojęty, niewytłumaczalny świat przyrody.

Pamiętajcie, wymaga to spokoju i czasu, potrzeba wiary jak na charyzmatycznych rekolekcjach  Ojca Bashobory z Ugandy. Ale tam ma miejsce dobrze wyreżyserowane, oszałamiające misterium  w scenerii olbrzymich placów lub stadionów, w świetle jupiterów i głośnych megafonów, we wszechogarniającym tłumie uczestników.

Tutaj odbywa się to wszystko sam na sam z otoczeniem przyrodniczym, w ciszy, spokoju i samoistnym skupieniu. I tutaj możecie skorzystać z możliwości utrwalenia na kliszy rzeczy i zjawisk równie mistycznych i niepojętych, choć pozbawionych oprawy ideologicznej.

Rozsądny katolik w tym właśnie może dostrzegać najdoskonalsze dzieło Boga.

A co można odkryć ? Po prostu w głowie się nie mieści. Napisał o tym całą sążnistą książkę Adam Wajrak, przyrodnik z Białowieży.

Na ponad trzystu stronach opowiada fascynujące historie o zwierzętach. Dowiadujemy się, kiedy ślimak bursztynek pokazuje rogi?, po co dzięciołkom tyle mężów?, który dzięcioł jęczy, zamiast stukać?, dlaczego niedźwiedź to też człowiek?, dlaczego zięby pukają w okna? co stresuje świstaka?

Książka nosi tytuł "To zwierzę mnie bierze" – i jest to zbiór opowieści podzielonych na dwanaście miesięcy. Każdy z tych tekstów kojarzy się z przygodą albo zjawiskiem, które dzieje się w określonym czasie. Niebieskie żaby można zaobserwować w kwietniu, małe liski, kiedy wychodzą przed nory w czerwcu, kozice najbardziej stresują się w środku lata. Pogrupował więc autor swoje felietony według miesięcy.

Adam Wajrak, o czym czytam w „Gazecie Wyborczej”, podglądaniem zwierząt zajmuje się od dziecka. Od ponad 20 lat zawodowo, czego wielu mu zazdrości, sądząc, że jego praca to nieustanne wakacje. Ale wystarczy przeczytać któryś z tekstów Wajraka, by wiedzieć, że to zajęcie wymagające pasji poznawczej, uporu i wytrwałości.

Tylko w ten sposób można odgadnąć dlaczego dzierzba czarnoczelna ma na głowie szeroką, czarną maskę. U samca jest ona większa niż u samicy i sięgająca czoła. A dzierzba to gatunek niewielkiego ptaka wędrownego, odbywającego podobnie jak bociany przeloty na dalekie dystanse, bo zimuje w Afryce, przeważnie na południe od równika. W Polsce jest to ginący ptak lęgowy bardzo rzadko spotykany, stąd budzący szczególne zainteresowanie. Gniazduje nie tylko w Puszczy Białowieskiej, ale dość regularnie na terenie gminy Michałkowo w województwie podlaskim. W latach 90. XX wieku pojedyncze lęgi stwierdzano również pod Wizną, nad dolnym Bugiem poniżej Wyszkowa, w Kotlinie Sandomierskiej (szczególnie w dolinie Wisłoki), na zachodniej Lubelszczyźnie, pod Oświęcimiem i koło Piotrkowa Trybunalskiego. Dawniej był to ptak dość rozpowszechniony, choć przez ostatnie 20 lat populacja gwałtownie się zmniejszyła.

Dzierzba jest łatwo mylona ze srokoszem. Można ją odróżnić bo jest trochę mniejszych rozmiarów,  ma dłuższe skrzydła i nieco krótszy ogon oraz zwykle bardziej wyprostowaną postawę. Wielkością ustawić ją można pomiędzy wróblem a kosem. No i ma czarną maskę na głowie. Śpiew jej jest wiązanką różnych melodii, naśladownictwem gwizdów i skrzeków. To ostre "tcze tcze" śpiewa głośniej niż srokosz, wzlatując nad terenem gniazdowym. Wabi różnymi skrzeczącymi dźwiękami.

Od srokosza różni się również tym, że ma silny, gruby dziób - jego górna część na końcu jest zakrzywiona i zaopatrzona w ostry "ząb", który ułatwia dzierzbie miażdżenie chitynowych pancerzyków owadów. A po co jej czarna maska?

Nie odpowiem na to pytanie. Tej odpowiedzi trzeba poszukać w książce Wajraka. Można też pokombinować, dlaczego dzierzba ma na głowie czarną maskę, chociaż nie oglądała serialu z Bruce Wayne jako Batmanem. Ale to nie jest przypadek  -  dostosowanie się istot żyjących do warunków środowiska i nie dotyczy tylko zwierząt.

Widzimy to na co dzień jak często i chętnie ludzie przywdziewają maski, a przecież nie tylko z powodu balów maskowych.

Piszę o książce Adama Wajraka „To zwierze mnie bierze” by w ten sposób przybliżyć jego pasję, która budzi mój podziw i uznanie. Nie jest to jedyna jego książka, a swoje zamiłowanie do przyrody potwierdza nie tylko słowem, ale i czynami. Od paru miesięcy stał się osobą medialną w związku z tym, co się dzieje w Puszczy Białowieskiej za sprawą decyzji Ministra Ochrony Środowiska Jana Feliksa Szyszki. W związku z zaatakowaniem części lasów przez kornika uznał on, że najlepszym sposobem ratowania Puszczy jest masowa wycinka drzew. Dowcipny jak zwykle satyryk Stanisław Tym napisał, że to tak samo jakbyśmy ratowali zawszone głowy przez ich wycięcie.

W obronie Puszczy stanął jak mur Adam Wajrak.

Wychowywał się na warszawskim Żoliborzu. Jego rodzina mieszkała na jednym podwórku z Jackiem Kuroniem, któremu pomagał w kilku kampaniach wyborczych. W dzieciństwie i młodości zajmował się leczeniem chorych zwierząt, głównie ptaków, którym udzielał pomocy w domu. W 1997 roku przeniósł się do Puszczy Białowieskiej. Obecnie mieszka w miejscowości Teremiski, wiosce położonej w Puszczy Białowieskiej. Stąd pochodzą jego liczne korespondencje przyrodnicze.

Adam Wajrak angażuje się w akcje mające na celu ochronę przyrody. W 2006 roku zainicjował zbieranie podpisów pod petycją w sprawie obrony Doliny Rospudy. 

Dewastację Puszczy Białowieskiej próbują powstrzymać aktywiści Greenpeace i Dzikiej Polski. Przykuwając się do harwesterów uniemożliwiają wyrąb lasu. W sukurs leśnikom przychodzi policja. Mają tam miejsce dantejskie sceny. Dowiadujemy się o tym z wolnej prasy, telewizji i linków internetowych. TVP Kurskiego przedstawia ekologów jak przestępców.  Ze zrozumiałych względów ich aktywność wzrosła w okresie lęgowym.

Okres lęgowy to szczególny czas, w którym ptaki potrzebują spokoju i poczucia bezpieczeństwa. Wycinanie i rozjeżdżanie okolicy ich gniazd ciężkim sprzętem, na co pozwoliła PiS-owska nowelizacja ustawy o lasach, to zwykłe draństwo – mówi Robert Cyglicki z Greenpeace. 

Wyłączenie gospodarki leśnej z reżimu ochrony gatunkowej jest niezgodne z prawem unijnymi, do którego przestrzegania zobowiązaliśmy przystępując do Unii Europejskiej. Prowadzona obecnie w Puszczy Białowieskiej wycinka starych drzew, które zastępowane są uprawami leśnymi, zakłóca spokój lęgowy ptaków ściśle związanych z zamierającymi świerkami. Wśród nich jest najmniejsza polska sowa – sóweczka – i najrzadszy z naszych dzięciołów – dzięcioł trójpalczasty.

Oto co powiedział Adam Wajrak na temat ratowania Puszczy Białowieskiej: 

„Wydaje mi się, że zwracanie uwagi na ten problem ma olbrzymi sens, bo pokazuje barbarzyństwo człowieka wobec przyrody i to też ma dużą wagę, że pewna grupa ludzi jest gotowa do wielkich, wielkich poświęceń. Nasze poświęcenie powinno polegać na tym, żebyśmy na politykach wymusili objęcie całej Puszczy ochroną należną Parkom Narodowym”. Temat Puszczy Białowieskiej stał się głośny poza granicami kraju, zainteresowała się nim nawet Unia Europejska. 

Wciąż jeszcze istnieje nadzieja, że garstka ekologów gotowych poświęcić wszystko dla ratowania największego skarbu narodowego jakim jest Puszcza Białowieska znajdzie wsparcie rozsądnych polityków, jeśli tacy jeszcze istnieją, tylko przywdzieli jak dzierzby rzekomo patriotyczne i bogoojczyźniane, PiS-owskie maski.