Zagadkowe hale w Głuszycy Górnej

 

Ściana skalne dawnego kamieniołomu

Udostępnione do zwiedzania podziemne trasy turystyczne pod Osówką w Głuszycy, pod Włodarzem i Ostrą w Walimiu pozwalają  naocznie przekonać się o gigantycznych rozmiarach ekscentrycznej inwestycji militarnej wodza III Rzeszy, Adolfa Hitlera w Górach Sowich. Nie potrafimy tylko definitywnie rozszyfrować – jaki był faktyczny cel tej budowy.

Okazuje się, że Głuszyca w tym przedsięwzięciu odgrywała pierwszorzędną rolę. Tutaj znajdowało się najwięcej obozów pracy, tutaj miał miejsce największy front robót, dzięki sprawnej linii kolejowej z dwoma dworcami, kolejkami linowymi i wąskotorowymi, ułatwiającymi transport materiałów i gotowych elementów budowlanych. Tutaj też drążono podziemne sztolnie w dwóch kompleksach, pod Osówką i pod Soboniem, a na zewnątrz wzniesiono budowle z urządzeniami infrastruktury, zapewniającej wodę pitną, ogrzewanie i kanalizację.

Głuszyca była także niezłą bazą dla zaspokojenia potrzeb militarnych III Rzeszy. Po wybuchu wojny we wszystkich głuszyckich fabrykach włókienniczych przeprofilowano produkcję na potrzeby przemysłu zbrojeniowego, podporządkowując je wielkiemu koncernowi Kruppa.

Jak się okazuje zabudowania fabryczne głuszyckich zakładów bawełnianych Kauffmanna, wełnainych Reichenheima i lniarskich Webskiego to była kropla w morzu potrzeb, skoro zdecydowano się wydrążyć i zabetonować kolejne podziemne hale w przełęczach górskich, aby tam ukryć produkcję części do niemieckiej Luftwaffe.

Dowiedzieliśmy się, że pod koniec wojny produkowano części samolotów w konspiracyjnych halach fabrycznych w Głuszycy Górnej, ukrytych następnie tak skutecznie, że do dziś nie znamy ich lokalizacji.

To jest właśnie temat być może kolejnej sensacji. Swego czasu napisał o tym do mnie  pasjonat tajemnic wojennych, Wrocławianin, emerytowany pułkownik wojska polskiego, Józef Piszczek, o którym wiele interesujących szczegółów dowiadujemy się również z książki Zbigniewa Dawidowicza „Riese”. Hitlerowskie Podziemia Śmierci”.

Informacje o podziemnej fabryce Kruppa w Głuszycy Górnej Józef Piszczek otrzymał od niejakiej Anny  Gwiazdy, która pracowała w tej fabryce pod koniec wojny. Z jej relacji wynika, że były tam dwie hale produkcyjne – hala wiertarek i hala frezarek oraz dwie bramy wejściowe. Można przypuszczać, że obok była jeszcze trzecia hala oraz brama transportowa. Hale zostały zbudowane w wykopach, a nie w sztolniach. Były to hale  betonowe, posiadały filary betonowe podtrzymujące strop, nie posiadały okien. Bramy wejściowe były metalowe.

W książce Z. Dawidowicza znajdziemy nie tylko interesujące wspomnienia więźniarki z Warszawy, Anny Gwiazdy, której udało się pod koniec wojny uciec z obozu w Głuszycy Górnej do pobliskiej Czechosłowacji i być może w ten sposób uratować życie, ale także sporządzony przez nią odręczny szkic, wskazujący dość wyraźnie, gdzie się znajdowały umieszczone na zboczu góry betonowe hale fabryczne.

Zacytuję z książki Z. Dawidowicza fragment jej wspomnień:

„Idąc z baraków dochodziłyśmy do szosy asfaltowej, na lewo był nasyp kolejowy. Skręcałyśmy w prawo, szosa nie była zupełnie prosta, były lekkie skręty, ale całe 20 minut szłyśmy asfaltem. Przez cały czas z prawej strony były góry. W połowie drogi po lewej stronie stał wysoki, betonowy parkan i pierwsza wieża strażnicza. Był tam żołnierz w hełmie, z karabinem. Mur był wysoko okolony drutami, ciągnął się jeszcze za tunelami fabryki. Po prawej stronie był pierwszy tunel, w którym pracowałyśmy. Dochodząc do tunelu skręcałyśmy troszkę w prawo i tam była żelazna brama wejściowa. Wszystko to zostało wydrążone w skałach”.

Niestety, po tych halach dziś nie ma śladu.

Poszukiwanie hal, jak sugeruje Józef Piszczek, można prowadzić na podstawie wnikliwej obserwacji terenu, pamiętając o tym, że zagłębienie hal jest niewielkie. Bram wejściowych można szukać w skarpach po lewej stronie drogi asfaltowej w kierunku kamieniołomu w Głuszycy Górnej, w miejscu zmiennego kształtu terenu i różnej roślinności.

To są domysły Józefa Piszczka, który będąc jeszcze w lepszej kondycji fizycznej niż obecnie, usiłował na własnych nogach odszukać ukryte hale, niestety – bezskutecznie. Z cytowanych powyżej wspomnień Anny Gwiazdy i sporządzonego przez nią szkicu wynika, że ukrytych hal fabrycznych można szukać w okolicach Bartnicy.

Trudno się dziwić, że po otrzymaniu listu, uznałem to za dobry materiał dla młodych detektywów-odkrywców. Zlokalizowanie podziemnych hal, to niezwykle ważne odkrycie poszerzające naszą wiedzę o wojennej przeszłości miasta, a być może także nowa, niezwykle frapująca atrakcja turystyczna dla Głuszycy. Czyż nie warto spróbować ?

Rzecz jest na tyle frapująca, że znaleźli się indywidualni poszukiwacze penetrujący zbocza Ostoi i Raroga, gdzie został uruchomiony przez Niemców i funkcjonował jeszcze wiele lat po wojnie kamieniołom w Głuszycy Górnej. Wydawało się, że odkrycie i realne umiejscowienie podziemnych hal fabrycznych zakładów Kruppa, to sprawa chwili, że już jesteśmy na właściwym tropie.

Niestety, minęło kilka lat, a ich lokalizacja jest wciąż jeszcze zagadką. Nie udało się odnaleźć wejść do podziemnych hal indywidualnym poszukiwaczom, ani też zajmujących się tą sprawą bardziej profesjonalnie zorganizowanym grupom poszukiwaczy. Nie oznacza to, że temat zagadkowych hal fabrycznych w Głuszycy Górnej jest już definitywnie zamknięty. W dobie prawdziwego renesansu prac poszukiwawczych jaki przeżywamy w związku z akcją odkrywczą „złotego pociągu” po prostu – wszystko jeszcze jest możliwe.