Pomarzyć można, najlepiej w takt melodii "ody do radości"

początek Głuszycy - miasta

Niestety, jestem parszywym uosobieniem Polaka „drugiego sortu”. Nie potraktowałem poważnie sygnału płynącego od najważniejszej osoby w państwie, zwanej konfidencjonalnie „Broszką”, której pierwszą, najważniejszą czynnością po wejściu do gabinetu premiera rządu było zerwanie ze ściany niebieskiej flagi Unii Europejskiej. Nie potrafiłem się wyzwolić z brzmiących  w moim uchu melodyjnych dźwięków hymnu UE - „Ody do radości” z poematu Fryderyka Schillera do melodii z IX symfonii Ludwiga van Bethowena. Mało tego, one powracają z coraz to większą natarczywością, staram się je zagłuszyć patriotycznym - „ Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, Ojczyznę, wolność racz nam wrócić Panie”, ale nic z tego, tamta melodia powraca jak bumerang. Co mam robić? Myślę sobie, przecież powinniśmy się cieszyć, że nie jesteśmy już  w Europie krajem  „trzeciego świata”, że Unia nam zapewnia rozwój gospodarczy jakiego dotąd nie było i co najważniejsze – skakać z radości, że mamy rząd „dobrej zmiany”, tak więc oda do radości powinna być O,key!

Skoro jednak flaga unijna na szczeblu Jej Wysokości, pani premier jest na indeksie, to ja jako posłuszny obywatel - patriota zrobię wszystko by ją wykarczować z pamięci tak samo jak słowa pieśni, której w szkole uczyłem się od dziecka – „My ze spalonych wsi, my z głodujących miast”, albo też niechlubny hymn naszego najważniejszego sojusznika ze wschodu: "Niezłomny nasz związek republik swobodnych, co wielka Ruś w bojach wydała na świat, niech żyje stworzony nam z woli ludów, braterski, zwycięski, potężny Kraj Rad!"

Zrobię to wszystko niepomny słów naszego wielkiego Reja z Nagłowic, który wprawdzie wszem i wobec ogłosił, „iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”, ale gdzie indziej z bezkrytyczną otwartością głosił: „Nędza z bidą z Polski idą, ale z Polski nie wynidą”.

No dobrze, zgadzam się wyeliminować z mej pamięci „odę do radości”, gdy pomyślę o kolejnych wyczynach naszych rządzących, bo nie ma rzeczywiście czym się cieszyć. Ale pozostawiam sobie odrobinę swobody, by w momentach właściwych zanucić ją sobie we wnętrzu własnego Ego, w odniesieniu do tego, co się dzieje w moim „gnieździe rodzinnym”.

I teraz przechodzę do meritum sprawy.

Od wczoraj pochmurno i wietrznie na dworze. Mam więc alibi co do chwilowej przerwy w próbie wgłębiania się w strukturę gleby mojego ogródka. Odkładam łopatę i gracę na zaś, a wieczorem z entuzjazmem oddaję się w sferę emanacji głuszyckiej historii.

Zarówno Głuszyca, dzieląca się do dziś na Górną i Dolną, jak też pobliskie wsie, Sierpnica, Kolce, Łomnica, Grzmiąca, Rybnica Mała okazują się na kartkach pocztowych i starych fotografiach jak z krainy ułudy. W okresie międzywojennym (1918 – 1939) Głuszyca stała się jednym z najpiękniejszych zakątków Dolnego Śląska. Było to niewątpliwie skutkiem prosperity gospodarczej drugiej połowy XIX wieku, niebywałego rozkwitu przemysłu lekkiego, ale przede wszystkim walorów krajobrazowych i korzystnego położenia Głuszycy nad przełomem Bystrzycy, rzeki która wyznaczała naturalny szlak komunikacyjny z południa na północ, a więc z Kłodzka do Wałbrzycha lub Świdnicy.

To właśnie wtedy Głuszyca przeżyła niezwykły boom inwestycyjny. Wybudowano dziesiątki domów mieszkalnych, obiektów publicznych, administracyjnych, nie mówiąc o najnowocześniejszych na owe czasy fabrykach włókienniczych Kaufmanna, Reichenbacha, Webskiego. Wprawdzie Głuszyca za Niemców nie zdołała osiągnąć rangi miasta, ale już wtedy do tego pretendowała. 

Zwróćmy uwagę na fakt, że Głuszyca Górna i Dolna to były przez wieki zaszyte w górach, wielokrotnie tragicznie doświadczane przez wojny i epidemie wsie, o których niemiecka nazwa mówi sama za siebie: Wüstegiersdorf (pusta głucha wieś). Aż tu nagle stało się coś, co można uznać bez przesady za rewelację. Wystarczyło trzydzieści lat (1850-1880), by w tej rozległej kotlinie śródgórskiej urodził się prężny i znaczący dla całej Rzeszy Niemieckiej ośrodek przemysłowy. Obok fabryk włókienniczych (bawełnianych, lniarskich i wełnianych) pojawiły się, co jest rzeczą oczywistą, nowoczesne budynki mieszkalne, a przy nich urzędy, szkoły, przedszkola, szpitale, przytułki, restauracje, hotele, szlaki kolejowe i dworce, no i piękne wille fabrykantów, słowem to wszystko, co potrzebne jest do życia kilkutysięcznej zbiorowości ludzkiej. Zdajemy sobie sprawę z tego, że to wszystko pojawiło się nagle, cieszyło oczy świeżością i nowoczesnością. W otoczeniu cudownej przyrody można się było tym wszystkim zachwycić.

Obok przemysłu Głuszyca postawiła na turystykę. Atrakcyjnie położone w górach okoliczne wsie rozwijają bazę gastronomiczną i wypoczynkową. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się sporty zimowe. W kolekcji Grzegorza Czepila oglądamy mnóstwo rozsianych po całej okolicy restauracyjek z miejscami noclegowymi, pokojów gościnnych, schronisk. Ciszą oczy atrakcje turystyczne, chociażby takie jak wieże widokowe, drewniane kościółki, ruiny zamków, itp.

Pocztówki i fotografie poniemieckie w całej swej rozciągłości emanują zachwytem i podziwem tych, którzy je utrwalali na kliszy. To był powód do dumy, a zarazem sławy i chwały. W wielu z nich przebija chęć promocji Głuszycy nie tylko ze względu na piękno krajobrazów, ale także osiągnięć w budownictwie, infrastrukturze miejskiej i autentycznej satysfakcji z tego powodu jej mieszkańców.

Dziś patrzymy na te obrazki czarno-białe, ale i kolorowe z największym zdumieniem. Nasze miasto w niczym nie przypomina uroków fotografii. Wprawdzie mamy miejsca pozwalające cieszyć się pięknem architektury budynków i otaczającej je przyrody, ale jest to kropla w morzu szarości, zaniedbania i tandety sypiących się ze starości domów, których nie tknęła ręka murarza przez całe stulecie. Pięćdziesiąt lat PRL-u, to czas stracony. To były najpierw dziesiątki lat tymczasowości, bo wciąż wisiała groźba powrotu Niemców na utracone ziemie. A kiedy już zyskaliśmy pewność, że status powojenny jest nienaruszalny, to po prostu nasz system własności państwowej okazał się niedostosowany do potrzeb. Dominował chroniczny brak pieniędzy na remonty budynków komunalnych. W znacznej skali przetrwało to do dziś.

Mało jest takich gmin jak Jedlina-Zdrój, w których nieomal w stu procentach uwłaszczono mieszkańców budynków komunalnych, powołując do życia wspólnoty mieszkaniowe. A skutek jest taki, że Jedlina może się szczycić nowymi dachami i elewacjami budynków, podczas gdy Głuszyca straszy kawalkadą szarych, brudnych, tąpniętych bloków wzdłuż kilkukilometrowej promenady wiodącej przez miasto. Tylko gdzieniegdzie można dostrzec zadbane, cieszące oko elewacje własnościowych domów. Nawet Urząd Miejski nie może się doczekać gruntownej odnowy na zewnątrz budynku, choć zrobiły to inne gminy ziemi wałbrzyskiej. Można odnieść wrażenie, że miasto umiera dotknięte nieuleczalną chorobą, podobnie jak jego mieszkańcy, w zdecydowanej większości renciści lub emeryci, bo młodzież i ludzie w sile wieku z inicjatywą i odwagą do podjęcia ryzyka uciekają stąd jak najprędzej.

Na szczęście nie umierają góry i lasy, trzyma się krzepko okalająca miasto przyroda, niewzruszona w swych rozlicznych powabach i dostojeństwie. To co nas ze wszech stron otacza tej wiosny w słonecznej tkance złotego sloneczka może przyprawić o palpitację serca. Głuszyca może zachwycić, gdy oglądamy ją z góry, tak samo jak Wałbrzych. Oba miasta położone w pierścieniach przecudownych gór, mogą się szczycić rzadko spotykanym pięknem krajobrazów. Jeśli uda się z biegiem czasu w Głuszycy tak jak w Jedlinie-Zdroju czy Wałbrzychu odwrócić trend umierania miasta, to szemrząca w dolinie Bystrzyca zacznie nucić unijną odę do radości, a spadające z nieba krople deszczu przestaną być łzami tej ziemi.

W ciągu kilkunastu ostatnich miesięcy w Głuszycy coś drgnęło. To jakby ożywczy symptom zdrowotny przekonujący nas, że ta epidemia, która dotknęła miasto, jest uleczalna. Obok pożytecznej działalności Centrum Kultury i Biblioteki Miejskiej, pojawiają się co rusz nowe inicjatywy i nowe pomysły gospodarcze. Coś się dzieje dobrego, tak sądzę, w budynku mojej pierwszej pracy nauczycielskiej, byłym Zespole Szkół Włókienniczych przy ul. Parkowej, odzyskanym dla miasta po zlikwidowaniu przez powiat jedynej szkoły średniej. Mamy zapowiedź kilku innych przedsięwzięć gospodarczych. Nie będę ich wymieniał w tym poście, przyjdzie na to czas. Głuszyca ma zadatki by stać się sławną jak przed laty, a kreatorzy takiego ruchu cieszyć się zasłużoną chwałą.

A ja uzurpuję sobie swobodę do zanucenia jeszcze nieraz, gdy przyjdzie na to czas unijnej „ody do radości”, w odniesieniu do mojego miasta. I nie zdziwię się, jeśli w oknach urzędu miejskiego zobaczę obok siebie dwie flagi : biało-czerwoną i niebieską !