Od Marszała do Janasa

Ubiegłotygodniowy post z mojego blogu „Ginące piękno – kultura ludowa” obejrzała rekordowa liczba internautów, bo grubo ponad dwa tysiące. Nie potrafię tego wytłumaczyć dlaczego akurat ten post wzbudził takie zainteresowanie. Była w nim mowa o głuszyckiej wystawie rzeźb w drewnie wiejskiego artysty-amatora, Jerzego Marszała. Czyżby mimo wszelkich hamulców wynikających z mody na nowoczesność dzieła samorodnych ludowych artystów cieszyły się nadal popularnością? 

Od czasu do czasu tu i ówdzie możemy przeczytać o zagrożeniach jakie płyną z upowszechnienia się kultury masowej dla mającej głębokie korzenie tzw. kultury ludowej, wiejskiej. Kultura masowa docierająca do nas przez środki przekazu, zwłaszcza telewizję, radio, internet, już od dłuższego czasu dominuje w naszym życiu. Łatwa w odbiorze, nie wymagająca wysiłku intelektualnego, stała się strawą duchową podstawowej masy ludności miejskiej i znacznej części ludności wiejskiej. To kultura znana z seriali telewizyjnych i zachodnich filmów, z konkursów piosenek lub par tanecznych, z plotkarskich programów śniadaniowych, a także z uprawianego na co dzień medialnego kiczu podrzędnych gazet, tabloidów, banerów  i reklam. To zarazem kultura supermarketów i butików,  masowej tandety bazarów i placów targowych. Jesteśmy skazani na jej dominację i praktycznie wobec niej bezradni. Z największym trudem udaje się pielęgnować różnego rodzaju formy kultury ludowej, przede wszystkim w środowiskach lokalnych, wiejskich. Mam tu na uwadze obrzędowość, zwyczaje świąteczne oraz związany z nimi folklor (muzyczny, taneczny, słowny) i sztukę ludową (rzeźba, malarstwo, muzyka,  instrumenty muzyczne, zdobnictwo plastyczne), a także  całą sferę materialną: narzędzia pracy, sprzęty, wyposażenie domowe.

Kultura ludowa jest odbiciem specyfiki środowiska lokalnego, jest zależna od warunków geograficznych, własnej historii, tradycji wyniesionych z domu rodzinnego i aktywności mieszkańców.

Dobrze się dzieje, że lokalne placówki kultury, tak jak to ma miejsce w przypadku Centrum Kultury w Głuszycy , starają się tę kulturę ludową dostrzegać i popularyzować.

Wystawa rzeźb Jerzego Marszała z Łomnicy jest do obejrzenia w galeryjce CK codziennie w godzinach pracy placówki.

Dowiaduję się, że ekspozycja prezentująca dorobek artystyczny miejscowych pasjonatów kultury ludowej, nie jest ani pierwsza, ani też ostatnia. W planach powakacyjnych przewidziana jest kolejna wystawa prac artystycznych malarza, rzeźbiarza i projektanta z Grzmiącej, Henryka Janasa.

 Jerzego Marszała i Henryka Janasa różni  nie tylko to, że są mieszkańcami dwóch innych wsi w gminie Głuszyca. Jerzy jest związany z Łomnicą od czasów powojennych, Henryk zamieszkał w Grzmiącej kilka lat temu, mając za sobą pobyt w stolicy i bogate życie artystyczne. Szukając trafnego porównania, to powiem, że Jerzy jest swego rodzaju  krynickim Nikiforem, zaś Henryk zakopiańskim Władysławem Hasiorem. Oczywiście to porównanie dotyczy specyfiki i roli ich twórczości, a nie poziomu artystycznego. O Jerzym Marszale pisałem w poprzednim poście, teraz więc parę słów o naszej cennej zdobyczy z Grzmiącej.

Henryk Janas, to ,,artysta wielu profesji". Co prawda, jego głównym zajęciem jest metaloplastyka (grawerstwo, brązownictwo, złotnictwo), ale rzeźbi także w drewnie, kamieniu, metalu, rysuje, maluje, ale również wykonuje projekty graficzne małej architektury: medale, statuetki i przedmioty użytkowe.

Henryk Janas jest autorem m.in. insygniów zdobiących salę Senatu RP, statuetek na międzynarodowe i krajowe imprezy sportowe. W swoim dorobku ma także liczne tablice pamiątkowe i szyldy na gmachach polskich ambasad oraz konsulatów. Do dorobku Henryka Janasa należy również projektowanie oprawy plastycznej wielkiej wystawy o Friedrichu Schillerze w Warszawie w 1984 r. oraz targów warszawskiego rzemiosła w Monachium, Kolonii i Axel w Holandii.

Spotkanie promocyjno - wystawowe Henryka Janasa winno stać się jedną z ważniejszych imprez w naszym mieście.  Tak to widzi sam zainteresowany Henryk Janas, który czyni starania by jego prezentację ozdobili ciekawi ludzie i wysokiej klasy program artystyczny. W tej chwili trwają stosowne rozmowy i uzgodnienia. Z chwilą ich zakończenia postaram się o tym napisać więcej.