O naszym patriotyzmie słów kilka

  

Przerzucając kartki starego kalendarza rzucił mi się w oczy tekst popularnej przed wojną pieśni, będącej obok Roty czymś w rodzaju hymnu narodowego. Słowa do tej pieśni  śpiewanej w tempie poloneza napisał Rajmund Suchodolski: 

„Patrz Kościuszko na nas z nieba,

jak w krwi wrogów będziem brodzić,

twego miecza nam potrzeba,

by Ojczyznę oswobodzić.

Wolność droga w białej szacie

złotym skrzydłem w górę leci,

na jej czole, patrzaj bracie,

jak swobody gwiazda świeci.

Refren: Oto jest wolności śpiew, śpiew, śpiew

My za nią przelejem krew, krew, krew !

Z naszym duchem i orężem

Polak ziemię oswobodzi,

Zdrajca pierzchnie, my zwyciężym,

Bo wódz śmiały nam przewodzi.

Tylko razem, tylko w zgodzie,

a powstańców bedziem wzorem.

Wszak dyktator przy narodzie,

cały naród z dyktatorem!

Ref. Oto jest wolności śpiew…

I dla odmiany jeszcze jeden fragment pieśni patriotycznej  z przeszłości przywołam, a jest to „Warszawianka” z roku 1831, słowa (żeby było dowcipniej) Francuza, Casimira Delavigne, w tłumaczeniu Karola Sienkiewicza:

„Oto dziś dzień krwi i chwały,

Oby dniem wskrzeszenia był!

W gwiazdę Francji Orzeł Biały

Patrząc, lot swój w niebo wzbił.

A nadzieją podniecony

woła do nas z różnych stron:

Powstań Polsko, rzuć kajdany,

dziś Twój triumf, albo zgon!

Ref. Hej kto Polak na bagnety!

Żyj swobodo, Polsko żyj!

Takim hasłem cnej podniety

trąbo nasza, wrogom grzmij! (bis)…

Grzmijcie bębny, ryczcie działa,

dalej dzieci w gęsty szyk.

Wiedzie hufce wolność, chwała,

triumf błyska w ostrzu pik.

Leć nasz Orle w górnym pędzie

sławie, Polsce, światu służ.

Kto przeżyje  -  wolnym będzie.

Kto umiera  wolnym już.

Ref. Hej kto Polak …

Pieśni patriotyczne powstawały w przeszłości, w warunkach niewoli zaborczej. To są piękne pieśni, słuchamy je i śpiewamy ze wzruszeniem. Ale to są pieśni historyczne. Brzmią nam w uszach częściej z powodu wpadającej w ucho melodii, mniej zaś ze względu na treść. A ich treść budzi dziś refleksję. Nie powinniśmy używać ich jako idei przewodniej politycznych programów, albo celów wychowawczych społeczeństwa. Co z nich wynika?

Nie ma większej wartości jak to, by za ojczyznę przelać krew, by światu imponować bagnetami, a dzień krwi przelanej jest dniem naszej chwały. Kto umiera za ojczyznę  staje się wolnym. Ważnym jest by żyć w zgodzie i wiernie służyć dyktatorowi. O tym, żeby dla ojczyzny żyć i pracować wtedy się nie mówiło, bo najwyższym celem było odzyskanie niepodległości.

Ale czasy się zmieniły i dziś mamy nowe priorytety. Powinniśmy pokazać światu, że jesteśmy narodem pracowitym,   gościnnym, przyjaznym dla obcokrajowców, nowoczesnym, że mamy już za sobą sanacyjną i komunistyczną przeszłość, staliśmy się krajem cywilizowanym, jesteśmy ważnym członkiem Unii Europejskiej.

Patriotyzm, to służba dla Ojczyzny pracą i poświęceniem, to przywiązanie do skrawka ziemi, gdzie przyszło nam mieszkać i żyć, ale i do całego kraju nad Wisłą i Odrą, od Morza Bałtyckiego do Tatr. Patriotyzm to szacunek do narodowej historii, kultury i języka, ale też  umiejętność życia w kolektywie, nie ograniczanie swobody i tolerancja, gotowość do świadczenia pomocy ludziom jej potrzebującym, do dzielenia się z innymi swoim dorobkiem, wiedzą i umiejętnościami.

Myślę, że nie muszę kontynuować tego wywodu, bo jest on jasny i zrozumiały. Niestety, są takie siły polityczne i środowiska, które ideę patriotyzmu traktują instrumentalnie po to, by w ten sposób pozyskiwać poparcie w wyborach. Mamy okazję o nich słyszeć lub oglądać jeśli nie bezpośrednio w ulicznych manifestacjach, to w środkach przekazu. Co rusz dowiadujemy się o mityngach i pochodach organizowanych w Warszawie przez polityków, którym często towarzyszą zorganizowane grupy zamaskowanej młodzieży, a ich celem jest „zadyma”. Z pełnymi ustami haseł o wolności i patriotyzmie atakują swoich rzekomych wrogów politycznych, a kończy się to ulicznymi burdami i niszczeniem dobra wspólnego.

W znakomitym wywiadzie dla „Newsweeka” znana piosenkarka, Kora, która zwiedziła kawał świata, mówi o Polakach  znamienne słowa:

„A u nas zawsze tylko Polak ma racje, a ostatnio tylko Polak prawdziwy patriota, Polak katolik, Polak glosujący na PiS. Paradoks wolnej Polski polega na tym, że dostaliśmy więcej wolności, dostaliśmy otwarte granice, paszporty, ale sprawy, które w komunie w ogóle nie były opresyjne, stały się problemem, bo okazały się polityczne… W III RP pojawił się wybór i mamy wojnę o życie poczęte, o aborcję, o gram marihuany, o krzyż, o religię, o środki antykoncepcyjne, o LGBT i tak bez końca. Jak w grze w dwa ognie, tylko na poziomie państwa”.

Co się stało, że pozwalamy na to, by święte słowa Bóg, honor i Ojczyzna wykorzystywać do celów politycznych, a w gruncie rzeczy antypaństwowych. Gdzie się podziały ideały, którymi przesiąknięta jest nasza literatura?

Przytoczę dla potwierdzenia tego fragment wiersza K. I. Gałczyńskiego, pt. „Ojczyzna”:

Kraju mój, kraju barwny, pelargonii i malwy,

kraju węgla i stali, i sosny, i konwalii,

grudka twej ziemi w ręku świeci nawet po ciemku,

tyś mój w śniegu, w spiekocie, tu dziad spoczął i ojciec.

A nam, którzyśmy w drodze, niechaj flaga łopoce,

żeby dźwięczał dźwięk kielni, najcelniej, najrzetelniej –

żeby siła w ramionach, żeby trud nasz wykonać –

przy stali i przy zbożu, na lądzie i na morzu –

żeby blask szedł z dni naszych, dni mozolnych, odważnych,

w wiek sławą złotolistną, nuto święta, ojczyzno !

I jeszcze jeden bardzo znany patriotyczny fragment poematu „Kwiaty polskie” Juliana Tuwima, wzruszające marzenie poety o Polsce, która stała się wolną po II wojnie światowej:

„Ziemi, gdy z martwych się obudzi

I brzask wolności ją ozłoci,

Daj rządy mądrych, dobrych ludzi,

Mocnych w mądrości i dobroci.

A kiedy lud na nogi stanie

Niechaj podniesie pięść żylastą:

Daj pracującym we władanie

Plon pracy ich, we wsi i w miastach…

Puszącym się, nadymającym

Strąć z głowy ich koronę głupią,

A warczącemu wielkorządcy

Na biurku postaw czaszkę trupią.

Piorunem ruń, gdy w imię sławy

Pyszałek chwyci broń do ręki,

Nie dopuść, żeby miecz nieprawy

Miał za rękojeść krzyż Twej męki…

Lecz nade wszystko – słowom naszym

Zmienionym chytrze przez krętaczy

Jedyność przywróć i prawdziwość:

Niech prawo zawsze prawo znaczy

A sprawiedliwość – sprawiedliwość !

Od czasów, gdy Tuwim pisał te słowa minęło ponad 70 lat, a przecież żadne z tych słów nie straciło na aktualności. Czyżby Tuwim był jasnowidzem?

Fot. Statys Evangelius