O tym, że Jedlina była zdrojem już w XVIII wieku

Zupełnie nieoczekiwanym przeze mnie plonem jedlińskiego festynu „U źródeł Charlotty” jest bezcenne wydanie polskojęzycznej publikacji wrocławskiej drukarni Wilhelma Gottlieba Korna - uwaga, proszę nie spaść z krzesła -   z 1777 roku. Nosi ono tytuł: „Publiczne uwiadomienie zdroiów zdrowych lub wód mineralnych leczących na Śląsku w Kodowie, Reynercu, Altwaser, Szarlotenbrun, Salcbrun i Flinsbergu się znayduiących.” Nieujawnionym na karcie tytułowej autorem broszury był wrocławski lekarz i chemik Johann Gotfried Morgenbesser, tłumaczem zaś wrocławski polonista Daniel Vogel. Broszura pięknie oprawiona i wiernie skopiowana z zasobów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego i Pana Ryszarda Grzelakowskiego z Dusznik Zdroju, została wydana w tym roku przez wydawnictwo „Press – Forum” w Polanicy-Zdroju, a jej fundatorem było Stowarzyszenie Unia Uzdrowisk Polskich z siedzibą w Polanicy-Zdroju.

To cacko wydawnicze otrzymałem w prezencie, a ofiarodawcą był mój nieoceniony przyjaciel ze Stowarzyszenia Miłośników Jedliny-Zdroju, Stanisław Słoniewski

.

Zanim rozpocznę przepisywanie najciekawszych fragmentów o „Szarlotskim Zdroiu” chcę przypomnieć, że  początki jedlińskiego zdroju mają miejsce w I połowie XVIII wieku. To dopiero w  1723 roku właściciel pałacu w Jedlince, Johann Christoph baron von Seherr-Thoss, wykupił parcelę ze źródłami w górnej części wsi, a jego zona Charlotta Maximiliana, zajęła się osobiście jej zagospodarowaniem dla celów leczniczych. Postęp robót inwestycyjnych związanych z budową pijalni wód, domu zdrojowego i łazienek musiał być widoczny jak również promocja właściwości zdrowotnych czerpanych tu wód, skoro jak się okazuje już w 1777 roku Charlottenbrunn było znanym na Śląsku uzdrowiskiem, a z prezentowanego za chwilę dokumentu jasno wynika, że bardzo cenionym.

No a teraz oddaję już głos autorowi broszury z tym jeszcze zastrzeżeniem, że odstępuję nieco od oryginalnej pisowni niektórych liter, nie znajdując ich na mojej klawiaturze, ale dzięki temu tekst będzie dla Państwa bardziej czytelny i zrozumiały:

Szarlotenbrun, małe miasteczko, imię swe od tego zdroju wzięło: Zdroy sam zaś wiedzie imię swoje, z imienia swojej pierwszej Posesorski Jaśnie Wielmożney I. M. Pani Charloty, urodzoney Rzeskey Hrabiny de Pikler, a Małżonki L.W.M. Pana Generała Barona de Sehertesz.

Położenie tego miasteczka jest ku południowschodowi ze 400 kroków ode wsi Tanhausen nazwanej, gdzie teraźniejszy dziedzic J.M. Pan Baron de Sehertosz rezyduje. Od Świdnicy iest to miasteczko Szarlotenbrun 2,5 mili, od Wrocławia zaś 8.5, od czeskich gor tylko milę odległe.

Przyjemny padoł z wysokimi opokami, na których świerki i insze drzewa rosnące, otoczony, służy miasteczku do gruntu. Żółty i czerwony piask z wielą rożnymi kolorowanemi krzemieniami zmieszany, iako też węgle kamienne w mnóstwie się tam znajdują.

W śrzodku tego miasteczka Zdroy ten z opocznego wytryskuje gruntu. W tym czworograniastymi kamieniami wygładzonym obcembrowaniu z siedmiu zrzedeł ten zdroy wynika…

Zaobcembrowanie Zdroiu tego, iest obszernym i dwoiską kratą zaopatrzonym budynkiem obwiedzione, w którym nie tylko izdebka i kominek o jednych wschodach dla wygody gości i czasu niepogodnego Zdroiu zażywających się znajdują, ale też wieżyczka z Kopułą wystawiona iest.

Ten Zdroy nigdy nie zamarzł, a w najtęższey zimie tylko parę silną z siebie wydawał.

Gdyż ten Zdrowy w wielkiej mnogości wytryskuje, więc za pozwoleniem Państwa gruntu tego, nie tylko tameczni Obywatele, ale też i pograniczni ten Zdrowy za zwyczajny Napoy używają. Owszem i do odległych mieysc na kuracją w dobrze zaopatrzonych rozwożony bywa Flaszach…

Przy zrzedle smakuje barzo przyiemnie, slono, ostro, przeraźliwo na ięzyku i trochę żelazno. Na czczo używając, odbija się, a w słabych ludziach mglisto koło głowy czyni. Zapach iest duchow pełny, kolor iasny, klarowny i nieco modrawy. W naczyniu bez przykrycia w krótkim czasie wiele swego zapachu i smaku utraca. I ten Zdrowy żołądek zagrzewa…”

Oszczędzę Państwu dalszej części notatki, bo zawiera ona bardzo szczegółowe opisy skutków różnego rodzaju eksperymentów  z wodą źródlaną z Charlottenbrunn przeprowadzanych. Chociażby taki jak z herbatą zalewaną wodą z tutejszych źródeł, która robi się najpierw fioletowa, po czym zaś czerwona „i to barze niż dolne Altwaserskie Zrzodlo.” Cały ten opis wskazuje na wyjątkowe, lecznicze właściwości tutejszych wód, lepszych nawet od wód wałbrzyskiego Starego Zdroju. Jest też mowa o tym, jakie choroby można leczyć jedlińskimi wodami i bardzo szczegółowe przepisy w jakich ilościach i z jakimi innymi komponentami je stosować.

Notatka kończy się konkluzją, że wielu ludzi korzystających ze źródeł Charlotty potwierdza, że do zdrowia zupełnego dochodzili, „które to zdrowie, przez wszelakie we wszystkich rzeczach tam znajdujące się wyśmienite wygody, przez przyjemność sytuacji i miejsca samego… zapewne tym prędzej następować musi.”

Faktycznie dobrych informacji dostarcza ten dokument, mocno przekonuje do leczniczych zalet wód źródlanych, tryskających ze źródeł Charlotty. Może zachęci nas i dziś do śmielszego korzystania z pijalni funkcjonującej już od pewnego czasu przy Domu Zdrojowym w Jedlinie-Zdroju.

Fot. z zasobów Urzędu Miejskiego w Jedlinie-Zdroju