Ogród tajemnic

„O zieleni można nieskończenie.

Powielając dźwiękiem jej znaczenie,

Można kunsztem udatnych powieleń

Tworzyć światu coraz nowszą zieleń.

Nie dość słowo z widzenia znać. Trzeba

Wiedzieć jaka wydała go gleba,

Jak zalęgło się, rosło, pęczniało,

Nie - jak dźwięczy, ale jak dźwięczało,

Nie - jak brzmi, ale jakim nabrzmieniem

Dojrzewało, zanim się imieniem,

Czyli nazwą, wyrazem rozpękło,

W dziejach wzrostu słowa - jego piękno”…

(Julian Tuwim, „Zieleń”)

Słowo „zieleń” ma zapewne swą genealogię, ma także nieskończoną ilość skojarzeń i  znaczeń. Moje pojęcie zieleni jest bogate w obfitość barw od jasnej do ciemnej zieleni,  ale także jest bogate w rozmaitość odniesień wizualnych. A więc może to być łąka, albo łan wiosennego zboża, albo niedaleka kępa drzew obserwowana codziennie przez okno, albo też rozległe ściany zalesionych gór zamykających horyzont. Mam ten komfort, że mieszkam w górach, a moje miasto nie różni się wiele od wsi, zwłaszcza w tym miejscu, gdzie znajduje się mój dom.

O zieleni mógłbym nieskończenie, tak jak to sugeruje Tuwim w cytowanym wierszu. Może łatwiej byłoby dać sobie z tym spokój, gdyby nie wyjątkowość tegorocznej zieleni. Dobra pogoda wiosną,  ciepłe noce i obfitość deszczu spowodowały, że wszystkie pobocza dróg, łąki i polany leśne, ogródki domowe i trawniki zapełniły się taką obfitością zieleni, jakiej nie było od lat. Trawy urosły wysoko jak nigdy dotąd, w miejscach nie użytkowanych można się w nich „utopić” po uszy. Mieli w tym roku co robić pracownicy porządkowi, nie byli w stanie zdążyć z koszeniem traw w parkach, przy drogach, klombach i budynkach mieszkalnych. Warkot kosiarek spalinowych słychać w tym roku non stop. Pełne ręce roboty mają właściciele ogródków działkowych, do których się zaliczam.

Ale koszenie trawników i wszystkie inne zajęcia na łonie natury mają swoją dodatkową wartość. Człowiek znajduje czas do spokojnych, niczym nie zakłócanych rozmyślań. Nie ma tu prasy, radia, telewizji, komputera, książek. Jest świeże powietrze, ciepło, cisza i wspaniała wokół przyroda. Jest zieleń w swych „udatnych powieleniach” i odcieniach. Jest naturalna egzemplifikacja tego co mieści się w najważniejszym pytaniu człowieka, skąd się wzięło życie na ziemi. Jak to się dzieje, że z maleńkiego nasionka wyrastają duże, dorodne rośliny, że korzonkami drzew i krzewów przenikają soki glebowe w górę aż do korony, zapełniając gałęzie gąszczem liści, kwiatów, a nieco później owoców? 

Jaka siła witalna to powoduje i skąd się ona bierze? A proces ten powtarza się jak wedyjska mantra co roku, nieprzerwanie, od zarania dziejów?

Jeśli poprzez obserwację życia przyrody i życia człowieka dojdziemy do przekonania, że wszystko co nas otacza jest dziełem niepojętej dla nas istoty, Stwórcy, czyli Boga, oznaczać to będzie, że jesteśmy niewierzący, bo przecież wiara jest wtedy, gdy czegoś nie jesteśmy pewni. Istotą religii jest wiara w Boga, ale jeśli to że Bóg istnieje i że  jest twórcą wszystkiego uznamy za pewnik, za rzecz oczywistą, bezdyskusyjną, to znaczy, że odrzucamy wiarę. Czy w takiej sytuacji potrzebna nam jest religia? To tylko jedna z ogrodowych refleksji.

Co roku w przyrodzie obserwujemy ten sam proces rodzenia się życia na Wiosnę, pełnej dojrzałości Latem i obumierania wszystkiego Jesienią. Zima zaciera nieomal wszystkie ślady życia przyrodniczego, pokrywa je śnieżną bielą lub lodową powłoką, po to by powtórzyć narodziny i tok rozwojowy roślin od początku. Co roku mamy więc miniaturę ludzkiego przeznaczenia, z tym że pory roku w życiu człowieka są wieloletnie. No i człowiek nie może powtórzyć swego bytowania na ziemi, o czym napisała dowcipnie Wisława Szymborska w wierszu:

Nic dwa razy się nie zdarza                

i nie zdarzy. Z tej przyczyny              

zrodziliśmy się bez wprawy                 

i pomrzemy bez rutyny.                    

Choćbyśmy uczniami byli  

najtępszymi w szkole świata,  

nie będziemy repetować  

żadnej zimy ani lata.  

Żaden dzień się nie powtórzy,          

nie ma dwóch podobnych nocy,

dwóch tych samych pocałunków,                

dwóch jednakich spojrzeń w oczy.      

Wczoraj, kiedy twoje imię  

ktoś wymówił przy mnie głośno,  

tak mi było, jakby róża  

przez otwarte wpadła okno.  

Dziś, gdy jesteśmy razem,  

odwróciłem twarz ku ścianie.  

Róża? Jak wygląda róża?  

Czy to kwiat? A może kamień?

Żaden dzień się nie powtórzy,

nie ma dwóch podobnych nocy,

dwóch tych samych pocałunków,

dwóch jednakich spojrzeń w oczy.

Czemu ty się, zła godzino,  

z niepotrzebnym mieszasz lękiem?  

Jesteś - a więc musisz minąć.  

Miniesz - a więc to jest piękne.  

Uśmiechnięci, współobjęci  

spróbujemy szukać zgody,  

choć różnimy się od siebie  

jak dwie krople czystej wody.

Oj, rodzi się tych pytań wiele skutkiem obserwacji otaczającej nas przyrody i trzeba wreszcie spokojnie je sobie zadać bez wgłębiania się w uczone tyrady religijnych mentorów lub laickich etyków. I najlepiej jeśli odpowiedź na nie odnajdziemy w sobie, we wnętrzu własnej duszy.

Fot. Zbigniew Dawidowicz