Miejsca niezwykłe  - Sokolec

To jedna z najpopularniejszych wsi letniskowych w Górach Sowich, piszą o Sokolcu autorzy „Słownika geografii turystycznej Sudetów. Cz. 11 Góry Sowie.” pod redakcją   Marka Staffy.

Co do tej popularności można się spierać, zwłaszcza w ostatnich czasach, natomiast to, że Sokolec jest jedną z najpiękniej położonych miejscowości w Górach Sowich i stanowi niezwykle urokliwą i atrakcyjną enklawę górską, to jak sądzę, nie budzi kontrowersji.

Położony nad Sowim Potokiem na wysokości 530-751 m npm., w niewielkiej przełęczy pomiędzy głównym grzbietem Gór Sowich z Wielką Sową, a masywem Włodarza z Sokołem (862 m. ) i Niczyją (858 m.) oraz Wzgórzami Wyrębińskimi z Gontową (723 m.), a więc otoczony zewsząd górami był od lat wsią, która przyciągała turystów i wczasowiczów.

 Z Wałbrzycha do Sokolca najlepiej jest jechać przez Walim, mijając po drodze atrakcyjne wejścia do podziemnych sztolni, dalej w górę przez Rzeczkę (popularny ośrodek sportów zimowych) do Przełęczy Sokolej, która karkołomną serpentyną w dół otwiera drogę do ciągnącej się na przestrzeni ok. 2 km. wsi letniskowej. Wieś otaczają głównie łąki, skrawki pól uprawnych i przede wszystkim lasy bukowo-świerkowe, zalegające boczne ściany wzgórz. Na terenie wsi jest kilka ośrodków wczasowo-kolonijnych, prywatnych pensjonatów i gospodarstw agroturystycznych. Formalnie do wsi należy schronisko „Orzeł”, położone wyżej na trasie turystycznej do Wielkiej Sowy.

Przez Sokolec prowadzi lokalna droga do Ludwikowic Kłodzkich i Nowej Rudy, a także  jej malownicze odnogi do Jugowa i Pieszyc, skąd rozpościera się znakomity widok na Przełęcz Jugowską ze Schroniskiem „Zygmuntówka” i otaczającymi ją Wzgórzami Wyrębińskimi, fragmentem Gór Sowich, Wzgórzami Włodzickimi, a nawet Górami Suchymi. W ogóle Sokolec, to bezcenna baza wypadowa do pieszych wycieczek górskich, przede wszystkim na Wielką Sowę. Turyści wrażliwi na piękno przyrody górskiej i krajobrazów odnajdą tutaj nadspodziewaną, obfitą ilość miejsc widokowych i atrakcji turystycznych. 

 Jedną z największych atrakcji turystycznych jest jeden z kompleksów „Riese”, czyli „Olbrzym”, znanej już szeroko inwestycji militarnej III Rzeszy, budowanej niezwykłym nakładem sił ludzkich i pieniędzy w Górach Sowich pod koniec wojny. Chodzi oczywiście o budowę podziemnych sztolni i hal rękami początkowo jeńców wojennych, a następnie więźniów pobliskiego obozu koncentracyjnego Gross Rosen  k. Strzegomia. W Sokolcu, a ściślej w pobliżu jego dolnej części zwanej Sowina,   na zboczach góry Gontowa,  znajdujemy niezagospodarowane turystycznie, otwarte wejścia do podziemnych sztolni. Wprawdzie są one zagrodzone stalowymi kratami i mają tablice ostrzegawcze, ale dla odważnych żądnych mocniejszych przeżyć turystów, nie mówiąc o grotołazach, czy poszukiwaczach skarbów, nie stanowi to żadnej przeszkody. Część podziemna kompleksu składa się co najmniej z dwóch zespołów wyrobisk, leżących na różnych wysokościach.

Pierwszy zespół w pobliżu Sowiny posiada dwie równoległe sztolnie o wlotach leżących na wysokości około 640 m n.p.m. Pomiędzy nimi rozbudowano system wyrobisk chodnikowych i komorowych, łączących się ze sobą i sztolniami pod kątem prostym. W obu sztolniach, w odległości około 60 m od wlotów, wydrążono częściowo po dwie, leżące naprzeciw siebie, komory prawdopodobnie na wartownie. Wszystkie wyrobiska są w stanie surowym, niektóre posiadają obudowę drewnianą. Część powiększono do rozmiarów hal. Wyrobiska są zawilgocone na skutek wycieków.

Drugi zespół wyrobisk zlokalizowany jest na wschodnich zboczach góry. Składa się z dwóch sztolni o wlotach leżących na wysokości około 580 m n.p.m., oddalonych od siebie około 250 m.  Obecnie są niedostępne ze względu na zawały przy wlotach. Jeden z nich wywołany został sztucznie w końcu lat czterdziestych.

W pobliżu obydwu zespołów wyrobisk znajdujemy jeszcze do dziś wiele śladów torowisk, placów przeładunkowych, magazynów, a nawet stosy zastygłych worków cementu. Dla turystów z fantazją stanowi to szczególny powód do uruchomienia wyobraźni.

Gontowa jest najmniej zbadanym i opisanym kompleksem ze wszystkich siedmiu, z jakimi mamy do czynienia w Górach Sowich. W ostatnich latach ta sytuacja ulega poprawie. Podjęto prace nad zagospodarowaniem turystycznym kompleksu położonego w pobliżu znanego już na Dolnym Śląsku hotelu i restauracji „Harenda” przy drodze do Ludwikowic Kłodzkich. Uruchomienie kolejnych, czwartych już w Górach Sowich podziemnych sztolni kompleksu „Riese” może się przyczynić do znacznego ożywienia ruchu turystycznego w tym miejscu, a co za tym idzie  -  odkrycia Sokolca dla turystów i podróżników poszukujących miejsc niezwykłych, dotąd jeszcze niezupełnie odkrytych i wypromowanych.

Zapraszam do blogu: klimaty.blox.pl (październik 2011). Znajdziemy tam serię znakomitych fotografii i refleksji p. Ewy z wycieczki do Sokolca.

Fot. Viola Torbacka, zdjęcia podziemnych wejść na Gontowej z internetu.