Prorocze widzenie

 

George Orwell w książce „Rok 1984” pisał:

„Za wroga uważano nie tyle miłość, ile zmysłowość, zarówno w małżeństwie, jak i poza nim. Każdy związek małżeński między członkami partii musiał zyskać akceptację specjalnej komisji i  -  choć nie istniał na to żaden paragraf  -  nie udzielano zgody kandydatom, którzy sprawiali wrażenie, że czują do siebie pociąg fizyczny. Jedynym akceptowanym celem małżeństwa było płodzenie przyszłych członków Partii. Sam stosunek płciowy należało traktować jako coś wzbudzającego odrazę, niczym lewatywa. Tego również nie mówiono wprost, lecz w pośredni sposób wpajano od dzieciństwa każdemu członkowi partii. Działały nawet takie organizacje jak Młodzieżowa Liga Antyseksualna, które zalecały pełną wstrzemięźliwość płciową. Kobiety miano poddawać sztucznej inseminacji, a urodzone przez nie dzieci wychowywać w specjalnych zakładach. Winston zdawał sobie sprawę, że projekt ten nie jest traktowany serio, aczkolwiek pasuje do ogólnej ideologii Partii. Partia usiłowała zabić popęd płciowy, a jeśli jej nie wychodziło, próbowała go przynajmniej spaczyć i zohydzić.”

„Rok 1984” uznawany jest za najlepszy literacki opis totalitaryzmu i jedną z najważniejszych książek politycznych w historii. Książkę pisał Orwell w roku 1948 przewidując hipotetycznie, co się może dziać w totalitarnym systemie za kilkadziesiąt lat w roku 1984. Ta data nie ma żadnego znaczenia, jest odwróceniem daty 1948.

Rzecz dzieje się w fikcyjnym państwie Oceania rządzonym przez wszechpotężną Partię pod przywództwem Wielkiego Brata. Obywatele poddani są nieustannej inwigilacji i kontroli, reżim ingeruje w najbardziej intymne sfery życia. Nieprawomyślnych eliminuje lub podporządkowuje sobie ich umysły, zamieniając w gorliwych wyznawców.  Policja Myśli tępi wolnomyślicieli, Ministerstwo Prawdy zajmuje się cenzurą, Ministerstwo Pokoju przygotowuje kraj do wojny, Ministerstwo Obfitości ogranicza wzrost poziomu życia ludności, bo może on doprowadzić do ich nieprawomyślności, Ministerstwo Miłości demaskuje i prześladuje niepokornych.

„Rok 1984” to oczywiście genialny pamflet na komunizm, ale to także wnikliwy traktat filozoficzny o władzy i patologicznym dyktacie ideologii jako narzędzia do utrzymania władzy. George Orwell znany na całym świecie jako autor nieco wcześniej napisanej w 1945 roku genialnej opowieści o narodzinach Związku Radzieckiego pt.„Folwark zwierzęcy” zmarł  w wieku 47 lat w roku 1950. Ten wybitny pisarz brytyjski, urodzony w Indiach miał niezwykle barwne i obfitujące w dramatyczne wydarzenia życie. Opisał je w reportażu „Na dnie w Paryżu i Londynie”.

Zacytowałem na wstępie zaledwie jeden specjalnie wybrany fragmencik z jego sztandarowej powieści „Rok 1984”, a stało się to po obejrzeniu internetowego linku będącego nagraniem  audycji TV „Trwam”.

Ze zdumienie wysłuchałem nauk udzielanych przez  katechetkę na temat życia seksualnego chrześcijanina, który powinien żyć zgodnie z przykazaniami boskimi. Była tam mowa o konieczności powstrzymania się od kontaktów seksualnych przed ślubem, bo to jest grzech ciężki, a po ślubie konieczna jest jak najdalej idąca powściągliwość we współżyciu płciowym, bo stosunek seksualny jest tylko po to, by dochować się potomstwa i tylko wtedy jest akceptowany przez Boga. Jako przykład winna nam służyć Rodzina Święta, w której czystości dochował Św. Józef, godząc się z tym, że Maryja pozostała dziewicą, nosząc w łonie dzieciątko boże. Było też potępienie wszystkich związków nieślubnych i w ogóle popędu płciowego jako narzędzia Szatana.

Pomyślałem wtedy, że udzielająca tych wskazówek przeszła dobrą szkołę ideologiczną znaną z książki Georga Orwella. On to wszystko przewidział. Wystarczy w miejsce Partii w cytowanym fragmencie wprowadzić nazwę PiS w komitywie z Kościołem Katolickim i mamy naszą rodzimą polską Oceanię. W całej okazałości mogliśmy  zaobserwować funkcjonowanie takiego systemu w stalinowskiej Rosji, a po wojnie w Związku Radzieckim. Wprawdzie akcję swej powieści umieścił Orwell w roku 1984, co już mogło mu się wydawać zbyt odległe w czasie, ale rok ten jak można sądzić miał stanowić  apogeum państwa totalitarnego. Nie wyobrażał też sobie, że pewnego rodzaju odpowiednikiem jego Oceanii z rządami Wielkiego Brata może się stać w pierwszej połowie XXI wieku przeuroczy kraj nad Wisłą.

By się przekonać, że moja paralela Oceanii Orwella z tym co się teraz dzieje w Rzeczpospolitej PiS-owskiej nie jest na wyrost, wystarczy przeczytać książkę. Pasus z katechetką jest tylko drobną cegiełką w konstrukcji ustrojowej państwa, w którym władzę dzierży hegemoniczna partia na czele z jej wodzem. Poznając specyfikę ustrojową hipotetycznej Oceanii znajdujemy co rusz parantele do tego, co się dzieje w naszym kraju.

Zachęcam do tej lektury choć dla nas, zwłaszcza urodzonych w PRL-u, nie jest ona odkryciem. Podobna odmiana totalitaryzmu trwała u nas przez pół wieku. Ruch „Solidarności” był reakcją społeczeństwa na  te wynaturzenie ustrojowe. Okazuje się, że dziś obserwujemy z przerażeniem próby reaktywowania demokracji ludowej, tym razem już nie w wydaniu sowieckim, ale PiS-owskim. Wprawdzie ruch sprzeciwu wydaje się coraz większy, ale rośnie też w siłę partia rządząca, mając poparcie tych, których zaprosiła do wspólnego stołu. Wciąż zachodzi obawa, że rację będzie miał Jan Kochanowski pisząc w słynnej „Pieśni o spustoszenie Podola”:

„Cieszy mię ten rym: „Polak mądr po szkodzie”;

Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie,

Nową przypowieść Polak sobie kupi,

Że i przed szkodą i po szkodzie głupi.