O tradycjach wielkanocnych słów parę

Święta Wielkanocne obchodzone są na świecie tam, gdzie tylko znajdują się wyznawcy chrześcijaństwa.  Nie wszyscy obchodzą te święta tak samo jak my.

Tradycja Czechów nieco różni się od naszej. Tylko jeden dzień w tygodniu wielkanocnym nosi miano wielkiego, "Wielki Piątek". Pozostałe dni określane są kolorami i tak środa jest czarna, zielony czwartek i biała sobota. W Niedzielę Palmową Czesi święcą bazie nazywając ten dzień niedzielą kwiatową. Popularną tradycją jest organizowanie w wielkim tygodniu świątecznych jarmarków, kupić tu można drewniane figurki, pisanki, cukierki oraz "pomlazke", czyli rózgę splecioną z wierzbowych gałązek. Tymi rózgami w Poniedziałek Wielkanocny chłopcy smagają dziewczyny, w zamian otrzymując pisanki lub słodycze. Do tradycyjnych czeskich potraw należą "judasze" - ciasteczka z mąki pszennej, podawane z miodem.

Na Słowacji Wielkanoc rozpoczyna się w czwartek. Od 10 rano przestają bić dzwony, a rozpoczynają klekotać kołatki, słychać je aż do Białej Soboty. Niedziela wygląda niemal identycznie jak w Polsce, drobną różnicą jest wkładanie do koszyczka rózg. Uderzenie rózgą ma zapewnić dziecku zdrowie, a sama rózga ma ochraniać dom od złych mocy. Lany Poniedziałek wygląda bardzo podobnie, chociaż w niektórych regionach oblewa się kobiety wodą, w innych dodaje się czeski zwyczaj smagania rózgą.

We Włoszech i Hiszpanii urządzane są procesje zwane Passos. Ubrani na czarno wierni maszerują od kościoła do kościoła. Droga udekorowana jest czerwonymi kobiercami ozdobionymi liśćmi palmy i kompozycjami kwiatowymi. Uczestnicy procesji zakładają na głowę kaptury a kobiety czarne chusty lub kapelusze z woalkami. Zarówno we Włoszech, jak i w Hiszpanii istnieje zwyczaj głębokiego przeżywania śmierci Chrystusa, dlatego też nie składa się tam życzeń świątecznych.

Święta Wielkiej Nocy we Francji mają charakter mniej religijny a bardziej handlowy. Najbardziej znanym symbolem wielkanocnym są tu czekoladowe figurki zajączków, zdobiących prawie wszystkie wystawy sklepowe. W Niedzielę Palmową Francuzi święcą gałązki bukszpanu. Popularną tradycją jest szukanie całą rodziną czekoladowych jaj. W święta dzieci są obdarowywane słodyczami: czekoladowymi rybami, zającami, barankami. Jednak to nie słodycze, lecz udziec jagnięcy jest najpopularniejszą potrawą świąteczną we Francji.

Święta w Niemczech u naszych zachodnich sąsiadów rozpoczynają się w Wielki Piątek i kończą w poniedziałek, bez polewania się wodą. W tradycji niemieckiej popularne jest obdarowywanie małymi podarunkami umieszczonymi w tekturowych jajach, przynoszonymi w prezencie przez zajączka. Zajączek ukrywa również czekoladowe jajka w mieszkaniu, szukanie tych łakoci to najmilsze wspomnienie niemieckich maluchów. W Wielki Piątek, po nabożeństwie, wierni zostają wraz z księdzem na symbolicznym posiłku, zwanym agape, na wzór pierwszych chrześcijańskich, wspólnych posiłków. Niemcy szczególnie obchodzą Wielką Sobotę - przed kościołami rozpalane są ogniska, następnie ogień zostaje poświęcony i uroczyście zaniesiony do kościoła by rozpalił świecę paschalną. Od świecy paschalnej każdy zapala małą świeczkę zanosząc ogień do domu. W Niemczech nie święci się pokarmów wielkanocnych.

A jak to wygląda w Polsce, czy różnimy się od innych, mamy się czym pochwalić?

Polska tradycja  wielkanocna jest bardzo bogata i nie ma chyba innej tak urozmaiconej i ciekawej tradycji religijnej i kulturalnej na czas obchodów Świąt Wielkanocnych. Z naszymi obchodami świąt wielkanocnych związanych jest wiele zwyczajów ludowych: konkursy na najpiękniejsze palmy w niedzielę palmową, święcone koszyczki, ozdobne stoły, a na nich cukrowe baranki i zajączki, pisanki i kraszanki, wiosenne kwiaty i bazie, wspólne rodzinne śniadanie wielkanocne, a w nim tradycyjne potrawy: żurek, biała kiełbasa, mazurki i baby, a w drugi dzień świąt -  śmigus-dyngus i wiele innych obrzędów w różnych częściach kraju. 

Szkoda, że w zapomnienie odchodzi Wielkanocne strzelanie. Było to święto pirotechników, przygotowania trwały cały tydzień. Tradycja ta symbolizuje huk pękających skał w dniu zmartwychwstania Chrystusa z grobu. Krótko po wojnie na ziemi wałbrzyskiej, strzelało wojsko, milicja i młodzież, bo o broń nie było trudno. W latach 50-tych, 60-tych tradycyjnie w Niedzielę Wielkanocną szło się na rezurekcję trzykrotnie w procesji obchodziło świątynię, biły dzwony i strzelano. Strażacy walili z kbks-ów, starsze chłopaki z "kluczy" na kalichlorek, z puszek karbidowych, siarki z zapałek, "saletry". Później doszły jeszcze „środki konwencjonalne" – korkowce i kapiszony.

 
W bliskiej nam Wielkopolsce odbywały się szaleńcze wyścigi wozów gospodarzy do domu po rezurekcji. Było takie przekonanie, że kto pierwszy dotrze do domu, pierwszy też szczęśliwie zakończy żniwa. Wiele razy te szaleńcze wyścigi zaprzęgów kończyły się tragicznie.

W czasie Wielkiego Postu jadło się "pyry z gziką", albo "ślepego śledzia". Był to śledź bez śledzia. Do wody nalewało się trochę octu, liść bobkowy, cebulę i gotowało. Po ostygnięciu dodawano śmietanę i podawano z pyrami. Rzeczywiście pachniała ta potrawa śledziami. To było w pierwszych latach powojennych, w wielu domach z trudem wiązało się koniec z końcem.

Dziś mamy już inne czasy, ale też w rodzinach religijnych czekamy na to śniadanie wielkanocne przez cały Wielki Post, zatem nie dziwi fakt, że wszystkiego co znajduje się na stole staramy się skosztować choćby przynajmniej po troszeczkę.

 Pamiętamy o tym, aby w koszyczku wielkanocnym znalazły się: chleb, który symbolizuje dobrobyt i  pomyślność, a w tradycji chrześcijańskiej przedstawia ciało Chrystusa, jajko, jako symbol odradzającego się życia i zwycięstwa nad śmiercią, sól to minerał życiodajny, posiadający moc odpędzania wszelkiego zła, kiełbasa, która ma zapewnić zdrowie i dostatek, chrzan - symbol siły i fizycznej tężyzny, ciasto, które jest symbolem umiejętności i doskonałości.

To jeszcze nie koniec moich wielkanocnych rozważań. Zapowiadam ich finał w kolejnym jutrzejszym poście.

Zapraszam !