Ogródkowe refleksje o sztuce

„Młody poeto, się nie przejmuj

Odra płynie. Od skał

Nieraz będzie, że z głowy ci zdejmą,

to znów założą laur.

Wiedz, że recenzje to carska kopiejka

z tyłka gęsi, co na księżyc gęgają.

Ty się ucz konstrukcji od Van Eycka,

Pióro twe nich stroi Alkajos.

A wiedz, że pióro to muzyczne narzędzie.

Nie jak mysz, lecz jak struna drżyj.

Mowę jak ziemię spulchniaj. Sól syp wszędzie.

Jak „Largo” Haendla żyj…

A skrzypce to narzędzie. A ojczyzna szeroka

Od Wisły po Jangtsekjang,

Lecz ucz się pisać wierszy na polskich obłokach.

Na Stwosza obłokach. Tak.

Z przyrodą wejdź w konszachty. Umiej być psem i ptakiem,

lwem i wężem, i lisem rudym.

Na czarnoleskiej muzie jak na klaczy siedź okrakiem

Zakręć kran z cudem…

Sztuka jest ostro trudna. Wiele sekretów ma.

Precyzyjna jak świetny zegarek.

Trzeba czuwać i czuwać, by nie chwyciła rdza

Delikatnych naszych obrabiarek…”

Plączą mi się po głowie strofy mistrza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, kołatają i dzwonią, gdy łopatą dotknę zagrzebanych w ziemi kamieni, by znów stać się cichymi jak pogodne baranki w chmurach, bo dzień dziś wesoły, ciepły, słoneczny. Wprawdzie nocą niebo się rozpłakało na pożegnanie wakacji, ale ranne przebłyski słońca sprawiły, że dzieciom łatwiej było iść do szkoły. Już wkrótce jesień, nieprzewidywalna, trudno powiedzieć ile będzie w niej „babiego lata”, a ile dżdżystych, pochmurnych dni, gdy nostalgia kłuje jak szpilki serce, a świat staje się ponury, obcy, niepokojący. Ale dziś jest złociście i srebrzyście, więc nie mogłem odpowiedzieć negatywnie żonie, która z promiennym uśmiechem z samego rana orzekła mimochodem: grządki dobrze byłoby skopać świeżo po deszczu.

Jestem więc w ogródku, przekopuję w miarę pulchną ziemię, współczuję obwisłym i usychającym pąkom jeszcze niedawno świeżo kwitnących georginii. Niestety, nie wytrzymały sierpniowej suszy. Szkoda mi rdzawych kępek trawy, która porosła grządki i teraz pod łopatą znajduje swój ziemisty grób. Świat jest zbudowany na czyimś unicestwianiu, nawet sobie z tego nie zdajemy sprawy. Na szczątkach jednych roślin spulchniających glebę rosną nowe roślinki, jedne żyjątka zjadają drugie, by stać się ofiarami trzecich. A człowiek, wielka istota myśląca, posiadająca duszę, wartości etyczne, wiedzę i doświadczenie  -  jawi się w swej istocie najbardziej okrutny. Człowiek żyje z doskonale zorganizowanego, powszechnego i wszechogarniającego unicestwiania innych istot żyjących (świata roślin i zwierząt). Postęp świata ludzkiego polega na doskonaleniu narzędzi i metod tego procederu.

Nie, dalej już nie mogę, zasypuję tę ścieżkę myślenia. Burzy ona spokój wewnętrzny. A przecież jest piękny, słoneczny dzionek. A w mej duszy zagrały strofy poezji. Tej od których rozpocząłem dzisiejsze pisanie. A poeta pisze o sztuce tworzenia, o tym by nie poddawać się łatwo niepowodzeniom, by się uparcie uczyć od wielkich mistrzów. Pisze by z przyrodą wejść w konszachty, z niej czerpać wzory do naśladowania, bo przyroda, to dzieło sztuki absolutne i niepowtarzalne.

Co to jest poezja? Do czego nam potrzebna? Czy dziś w świecie wirtualnym, w dobie techniki elektronicznej, która uczyniła świat i człowieka jeszcze mniej poznawalnym, niż dotąd, mamy czas na zabawę ze sztuką wierszowaną?

Myślę, że tak, że czas poświęcony poezji nie jest czasem straconym. Poezja to wrażliwość na ład i piękno otaczającego nas świata, to miłość do drugiego człowieka i współczucie w jego cierpieniu. To dzięki poezji stajemy się ludzcy. Poezja to zwierciadło duszy, a wiersz jest jej lustrzanym odbiciem. Dzięki poezji, a w szerszym ujęciu, dzięki sztuce, człowiek staje się lepszy.

Ale jak napisał Gałczyński, „sztuka jest ostro trudna” (to samo pomyślałem o moim spulchnianiu łopatą ziemi)), więc by ją poznać, by swobodniej z nią obcować, trzeba się jej uczyć od dziecka. Uczyć, ale od kogo ? Samemu nie jest łatwo. Dobrze mieć obok siebie, czy to w domu, czy w szkole dobrego przewodnika.

Jeśli mogę się pogodzić z tym , że trudno jest do poezji przekonać młodzież, to nie godzę się, gdy tak samo jest z jej nauczycielami. A mam smutne doświadczenia przy okazji organizowanych w naszym głuszyckim CK spotkań z poezją. W każdej szkole łatwo jest odnaleźć gromadkę dzieci zainteresowanej sztuką poezji. Potrzebny jest tylko opiekun – nauczyciel. Przykro, że są szkoły, w których takich nauczycieli już nie ma.

P.S. Jestem pod wrażeniem. Wróciłem właśnie wzruszony z uroczystości otwarcia nowego roku szkolnego i to nie tylko dlatego, że razem z moją wnuczką, pierwszoklasistką równie mocno jak ona przeżywałem jej pierwszy kontakt ze szkołą. To był po prostu dobrze zorganizowany, podniosły i sympatyczny apel szkolny w udekorowanej odświętnie hali sportowej. Były pięknie ubrane dzieci, byli rodzice, babcie i dziadkowie, oczywiście grono pedagogiczne. Był też burmistrz, ongiś uczeń tej szkoły, i uśmiechnięty ksiądz dziekan, i inni przedstawiciele władz miejskich, były przemówienia i wzajemne życzenia dobrego roku szkolnego. Ale ja w tym wszystkim odnalazłem ducha poezji, zwłaszcza w przemówieniu nowej pani dyrektor szkoły. To była „sztuka ostro trudna”, a polegała na zręcznym trafieniu słowem i do dostojnych gości, nauczycieli i rodziców, ale także do dzieci i to tych najmłodszych. Pani dyrektor okazała się arcymistrzem, a w jej ślady poszli pozostali mówcy – i co najważniejsze, nie słyszeliśmy ze strony zniecierpliwionych  dzieci tradycyjnego buczenia, co oznacza, że wszystko zmieściło się w czasie godziny lekcyjnej.

Pomyślałem sobie, że w tej szkole są nauczyciele, którzy potrafią dzieci uwrażliwić na piękno słowa i zaszczepić w ich serduszka bakcyla poezji, czego właśnie z okazji nowego roku szkolnego Szkole Podstawowej nr 2 w Głuszycy serdecznie życzę !