Czytanie - gimnastyką mózgu

 

Z dużym zainteresowaniem czytam o tym, że książki są eliksirem dla mózgu. Nic tak jak książka nie potrafi ożywić komórek mózgowych, bo tylko w trakcie czytania stają się one aktywne i produktywne. To samo się dzieje  z naszymi mięśniami na lekcjach gimnastyki.

Ruch jest dla ciała zbawienny tak samo jak dla umysłu czytanie. Taka jest konkluzja wynikająca z  naukowych badaniach amerykańskich uczonych.

Czytanie, to fantastyczna gimnastyka dla mózgu. Odświeżająca kąpiel dla szarych komórek. Nie bez powodu w bibliotece w Aleksandrii widniały słowa "Książki to lekarstwo dla umysłu", a - jak głosi legenda - słynna Szecherezada opowiadała swe baśnie, by wyleczyć sułtana z depresji.

Najlepiej gdy czytamy książki z wartką, wciągającą akcją. Jeśli czytaniu towarzyszą emocje, a w miarę rozwoju zdarzeń stajemy się coraz wyraźniej jej uczestnikami, to nasz mózg jeszcze mocniej odbiera sygnały i utrwala korzystne zmiany. Za każdym razem efekt jest ten sam: podwyższona aktywność w korze skroniowej lewej półkuli mózgu, czyli w części odpowiedzialnej za przetwarzanie i rozumienie komunikatów językowych. Inaczej można by powiedzieć – stajemy się mądrzejsi.

Nie będę rozwijał wątku opisującego badania naukowe na łamach pisma "Brain Connectivity", jakie przeprowadzili specjaliści z Emory University w Atlancie w USA. Okazuje się, że czytanie książek pobudza mózg do tego stopnia, że fikcyjną fabułę nasz umysł traktuje jak prawdziwą. Co więcej, naukowcy wykryli, że ten stan pobudzenia mózgu utrzymuje się nawet do pięciu dni po zakończonej lekturze, a fabuła książki oddziałuje na nasz mózg przez dłuższy czas w całkiem fizyczny sposób.

Nie są to pierwsze tego typu badania. Z połączenia sił literaturoznawców i specjalistów od mózgu zaczyna powstawać całkiem nowa dyscyplina nauki, którą można by nazwać "neurobiologią literatury". Próbuje ona odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak bardzo wciągają nas historie innych osób i dlaczego lubimy czytać książki czy oglądać filmy oparte na wymyślonych przecież scenariuszach. Co jest dla nas w tym tak pociągającego? I czy warto skłaniać ludzi do czytania czegoś więcej niż tylko newsów w internecie?

Otóż to, najlepszym bodźcem dla rozwoju mózgu jest związek uczuciowy jaki tworzy się pomiędzy czytelnikiem, a bohaterami książki. Jest on nektarem dla szarych komórek, ich katalizatorem.

W innych badaniach sprawdzano, jak nasz mózg reaguje na poezję oraz jak metafory pobudzają pod naszą czaszką rejony odpowiedzialne za przetwarzanie zmysłowe: słuchowe, wzrokowe, dotykowe.

Okazuje się, że to oddziaływanie jest pozytywne, a metafory pobudzają zmysły, sprzyjają więc rozwojowi umysłowemu i  emocjonalnemu człowieka.

Wydaje się, że uczeni amerykańscy nie odkryli nic nowego. To że czytanie książek rozwija intelektualnie człowieka nie jest odkryciem czasów współczesnych. Ale eksperymenty naukowe w efekcie których uzyskujemy potwierdzenie wyższości książek nad innymi mediami okazują się ważne w sytuacji, gdy nasz świat realny został zawładnięty przez świat wirtualny, a nowoczesne media na czele z internetem zdają się eliminować książkę i uznawać ją za eksponat muzealny.

Książka broni się jak może. O tym że nadal jest ważna świadczą księgarnie i biblioteki. Jak się okazuje ich rola i znaczenie nie zmalały tak mocno, jak można się było tego spodziewać. Nie maleje też pisanie książek. Wręcz odwrotnie. Takiego urodzaju wydawniczego jak obecnie nie było  nigdy dotąd na świecie. Książka nadal jest miłym prezentem gwiazdkowym, a w naszych domach zajmuje poczesne miejsce na ozdobnych półkach i regałach. Rzecz w tym, abyśmy pamiętali, że książka nieczytana umiera, zaś czytanie książek to nektar dla naszego mózgu.

Jest rzeczą oczywistą, że to co piszę w moim blogu jest tylko namiastką książki. Blog tak samo jak gazeta po przeczytaniu trafia do kosza. Dlatego staram się najciekawsze teksty odrestaurować i utrwalić w formie książkowej. Jak dotąd udało mi się to zrobić dla Głuszycy, Walimia i Jedliny-Zdroju, a ukoronowaniem mojej pasji twórczej stała się  duża książka o Wałbrzychu i całej ziemi wałbrzyskiej zatytułowana „Wałbrzyskie powaby”. Dziś książka ta stała się „białym krukiem”, a to dlatego że nie znalazła się na rynku wydawniczym. Nie można jej było kupić w księgarni, natomiast była prezentem rozdawanym przez prezydenta Wałbrzycha i  starostę.

Ci co ją zdobyli w ten, czy inny sposób mogą się czuć dzisiaj jakby trafili „szóstkę” w toto-lotka. Ja też się czuję jak laureat gry losowej, bo udało mi się uratować trzy egzemplarze mojej książki. Umieściłem je na najwyższej półce i chronię jak źrenicy oka.

Oczywiście czuję się fatalnie skoro nie mogę oferować Czytelnikom mojej książki jako znakomitej gimnastyki mózgu. Ale jest jej alter ego -  mój blog dostępny o każdej porze dnia i nocy.

A przecież czytanie mojego blogu, to tak samo, jak codzienne zażywanie leków. Nie tylko amerykańscy, ale i polscy uczeni na pewno są w stanie dowieść jak dobrym jest tego rodzaju lekarstwo dla naszego umysłu. Najlepiej eksperymentować jego dobroczynne skutki  na własnej skórze, trafniej byłoby powiedzieć na własnej korze mózgowej. Potrzebna jest do tego dobra wola i determinacja. I tak samo jak z gimnastyką -  trzeba to robić codziennie, a jeszcze lepiej dwa, trzy razy dziennie. Zapewniam, za każdym razem będziemy sprawniejsi umysłowo. I o to chodzi.