Boski Higgs

Mam wreszcie okazję by się pochwalić moją wizjonerską intuicją. To właśnie ja dokładnie 5 lipca 2012 roku, czyli ponad rok temu w moim blogu pisałem m. in. o epokowym znaczeniu odkrycia bozonu Higgsa. Mój z lekka kpiarski post nosił tytuł „Intere-morele”, a passus dotyczący „boskiej cząsteczki” pozwalam sobie zacytować w całej okazałości:

„Ale to wszystko, to nic wobec newsa mrożącego krew w żyłach, wyrastającego daleko ponad granice naszej wyobraźni. Ksiądz Natanek dostanie apopleksji, a w ślad za nim mogą pójść inni purpuraci. Okazuje się, że naukowcy- fizycy znaleźli dowody na istnienie „boskiej cząstki - bozonu Higgsa", a to potwierdza teorię ewolucji, stanowiącą podstawę fizyki. I rzeczywiście - prezentujący wyniki badacze z Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) stwierdzili niepodważalnie, że tajemnicza "boska cząstka" istnieje w rzeczywistości. 

Bozon Higgsa, zwany też „Świętym Graalem” fizyki to teoretycznie przewidziana przez naukowców cząsteczka, która w myśl obowiązującego obecnie w nauce tzw. standardowego modelu cząstek powoduje, że inne cząstki - m.in. elektrony - mają masę. Gdyby elektrony nie miały masy, nie istniałby taki świat materialny, jaki znamy.

Bozon Higgsa jest zatem niezbędnym elementem teorii wyjaśniającej istnienie i kształt Wszechświata. Gdyby nie istniał, fizykę trzeba by pisać od nowa. Do tej pory nikomu nie udało się potwierdzić istnienia tej przewidzianej teoretycznie cząstki. Empiryczne odkrycie bozonu Higgsa jest zatem jednym z największych odkryć w historii fizyki, a także jak twierdzą uczeni w historii ludzkości..

Ucieszyłem się ogromnie, że świat materialny jaki znamy rzeczywiście istnieje, a Wszechświat nie jest inny tylko taki jaki jest i fizycy znaleźli na to dowody. Choć po tej informacji wyczytanej w Internecie czuję się dalej jak ciemna masa, to jednak wiem już teraz na pewno, że to co widzę materialnego, to rzeczywiście istnieje, nie jest to złudzenie jak fata Morgana. Dotyczy to nie tylko monitora, który mam przed oczami, ale i księżyca, gwiazd i całej galaktyki, której nie mam przed oczami i innych galaktyk. Nie do wiary, ile może znaczyć odkrycie zwykłej, maleńkiej „boskiej cząsteczki”, dowodzącej, że elektrony mają masę. Masy były, są i będą zawsze bardzo ważne.

I nie należy się dziwić, że każdy polityk zrobi wszystko, żeby mieć za sobą masy, teraz zaś łatwiej będzie mu je pozyskać poznając w szczegółach istotę cząsteczki - bozonu Higgsa, czego wszystkim politykom serdecznie życzę. 

P.S.  Peter Higgs, to żyjący nadal szkocki uczony-fizyk, twórca teorii o masie cząsteczek stanowiącej fundament fizyki”.

Tak więc mój proroczy zmysł okazał się niezwykle czujny i to w dwójnasób. Nie tylko dlatego, że brytyjski uczony otrzymał właśnie nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, co potwierdziło moje przeczucie o wielkości jego odkrycia, ale także w odniesieniu do naszego siermiężnego poletka doświadczalnego na politycznej scenie. Żenujący spektakl „warszawskiej bitwy” o stołek prezydenta stolicy pokazał niezbicie znaczenie mas w osiąganiu politycznych celów. Byłoby pięknie, gdyby nie to, że zawiodły masy. Odrobina więcej „boskich cząsteczek”, a bitwa zakończyłaby się sukcesem jej reżyserów. Żenujące dla mnie jest to, że dyskusje zaproszonych do telewizji polityków toczyły się wokół tego, czy nie wzięcie udziału w referendum to przykład postaw niedemokratycznych, nieobywatelskich, czy też nie. Żaden z polityków i komentatorów nie otrząsnął się z letargu wskazując, że zupełnym knotem ustawowym jest uzależnianie wyniku głosowania od ilości biorących w nim udział. Dlaczego nie można w najprostszy sposób rozstrzygać referendum na zasadzie zwykłej większości głosów. Tylko wtedy moglibyśmy mówić o faktycznym dokonaniu wyboru - za czy przeciw. Wszelkie inne pomysły referendalne po prostu nie mają sensu.

Ale to tak na marginesie mojego postu, w którym chcę powiedzieć więcej o tegorocznych laureatach Szwedzkiej Akademii Nauk.

Otóż okazuje się, że nagroda Nobla w dziedzinie fizyki trafi do Brytyjczyka Petera Higgsa oraz Belga Francois Englerta, którzy odkryli istnienie tzw. bozonu Higgsa. Choć o nagrodzie dla nich spekulowano już rok temu, wtedy przeszkodą okazało się długie oczekiwanie na potwierdzenie wyników doświadczalnego wykrycia bozonu w ośrodku CERN.

Zdaniem eksperta Reutersa Davida Pendlebury'ego - który przewidział wynik tegorocznych Nobli z fizyki - wybór 84-letniego Higgsa i 80-letniego Englerta jako laureatów Nagrody Nobla był w tym roku dość logiczny. Co prawda Brout i Englert opublikowali swoje prace w 1964 r. jako pierwsi, a Higgs był drugi, ale jako pierwszy wyraźnie przewidział istnienie nowej cząstki. Niedługo po nich podobne tezy przedstawili Amerykanie Carl Hagen i Gerald Guralnik oraz Brytyjczyk Tom Kibble. Ich publikacje nie były jednak cytowane aż tak często.

Jeszcze niecałe sto lat temu fizycy byli pewni, że atomy są najmniejszymi cząstkami materii. Gdyby to było takie proste! Ale niestety okazało się bardziej skomplikowane niż ludzka wyobraźnia jest w stanie to ogarnąć. Kiedy zajrzano w głąb atomu, okazało się, że wcale nie jest niepodzielną cząstką - składa się z jądra oraz wirujących wokół niego elektronów, a te z jeszcze mniejszych cząstek, elementarnych cegiełek materii. Tak powstał tzw. Model Standardowy, czyli kompleksowy model opisujący wszystkie cząstki elementarne i oddziaływania pomiędzy nimi.

- Nie było żadnego momentu: Eureka! – mówił Peter Higgs, opisując okoliczności, w których dokonał odkrycia. Koncepcja jego naukowej teorii przyszła mu do głowy w 1960 roku podczas wycieczki po szkockim Parku Narodowym Cairngorms. Pierwszy tekst, w którym przedstawił jej podstawy, opublikował w piśmie Physics Letters w 1964 roku. W tym samym roku napisał też dłuższą pracę, w której postulował istnienie słynnej cząstki i wyjaśniał działanie całego modelu teoretycznego, dzisiaj nazywanego mechanizmem Higgsa.

Pół wieku oczekiwania na Nobla może się wydawać czasem dość długim, ale nagroda przyznana w październiku tego roku, niemal od razu po ogłoszeniu wyników eksperymentu, przyszła i tak błyskawicznie jak na noblowskie standardy.

Bozon Higgsa stanowi ostatni element układanki zwanej Modelem Standardowym, opisującym podstawową budowę Wszechświata. Nie mniej ważny w tym przypadku jest fakt, że zarówno Higgs, jak i Englert są po osiemdziesiątce.

Prof. Peter Higgs, laureat Nobla w dziedzinie fizyki przyznał, że o nagrodzie dowiedział się przez przypadek, dopiero po kilku godzinach. Nie miał o niej pojęcia do czasu, aż pogratulowała mu sąsiadka..

Prof. Higgs nie posiada telefonu komórkowego, a na chwilę przed werdyktem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk wyszedł na lunch. Dlatego nie można było się z nim skontaktować i poinformować o sukcesie.

Laureat dowiedział się o nagrodzie przez przypadek, kilka godzin po ogłoszeniu werdyktu.

Kiedy wracał z lunchu, na jednej z ulic Edynburga drogę zajechał mu samochód. Wyszła z niego starsza kobieta, która przedstawiła się jako jego dawna sąsiadka.

Jak opowiadał podczas konferencji prasowej na rodzimym uniwersytecie w Edynburgu, kobieta gratulowała mu z powodu nowiny, a on nie miał pojęcia, o czym mowa. Po krótkiej rozmowie okazało się, że kobieta dowiedziała się o wygranej Higgsa od córki, która mieszka w Londynie. Prof. Higgs z niedowierzaniem udał się do domu i zaczął przeglądać wiadomości. Dopiero wtedy uwierzył w to, co się stało.

To miłe i symptomatyczne, że od czasu do czasu można znaleźć się na świeczniku za osiągnięcia naukowe. Niestety, wciąż łatwiej jest zdobyć rozgłoś za wszystko inne, niż za ciężką pracę, która przynosi trwałe efekty służące nam wszystkim. Ale to osobny temat jak rzeka.