Stąd można Wałbrzych pooglądać z góry

Jest wiele takich miejsc, z których można nasz Wałbrzych pooglądać z góry. Myślę że nie tylko na osobach wrażliwych na piękno krajobrazów górskich, rozciągające się w dole skupisko miejskie , otoczone zewsząd wierzchołkami gór, zrobi duże wrażenie. Wałbrzych jest jednym z najpiękniej położonych w górach miast w Polsce. Znane powszechnie w Wałbrzychu są takie miejsca widokowe, jak Chełmiec, Wzgórze Giedymina, czy Ptasia Kopa. Ale Wałbrzych możemy pooglądać z góry w miejscach, niekoniecznie wymagających wspinaczki górskiej. Takich włąśnie miejsc znajdziemy sporo w jednej z najstarszych dzielnic Wałbrzych. Nosi ona nazwę - Podgórze.

To bardzo charakterystyczna dzielnica Wałbrzycha. Utopiona w bujnej przyrodzie leśnej, otoczona górskimi krajobrazami jakich mógłby jej pozazdrościć niejeden góral z Podhala, jest nie tylko najwyżej położona częścią Wałbrzycha, ale też spełniającą ważną rolę gospodarczą i mieszkalną.

Otwiera Wałbrzych od południa zajmując górny odcinek doliny Pełcznicy, zwanej też czasami Ogorzelcem. Leży na wysokości 475-540 m. n.p.m. po obu stronach rzeki, która nieopodal pod Rybnickim Grzbietem rozpoczyna swój podziemny bieg. Tu i ówdzie spotykamy się z inną nazwą dzielnicy – Podzamcze, później ograniczającą się do części południowej od strony Nowego Dworu. Urzędowo dla całej dzielnicy funkcjonuje jednak nazwa Podgórze. Otaczają Podgórze najwyższe szczyty Gór Wałbrzyskich, od wschodu – Borowa z Wołowcem i Dłużyną, a nieco bliżej Niedźwiadki, od południowego – wschodu Zamkowa Góra z ruinami średniowiecznego zamku Nowy Dwór, od południowego-zachodu Barbarka i Gliniczek.

Całkiem na południe sąsiadują z Podgórzem dawne wsie, obecnie włączone do miasta, Glinik Stary i Glinik Nowy. Razem stanowią południową bramę do „rajskiego dziedzictwa ułudy” jaką jest niezwykłe miasto Wałbrzych.

Osią komunikacyjną dzielnicy jest ulica Niepodległości, z którą łączy się świeżo wyasfaltowana ulica Świdnicka. Warto tu obejrzeć ciekawe architektonicznie wielomieszkaniowe budynki w stylu włoskim, w tzw. Dolinie Szwajcarskiej. Nie mniejsze zainteresowanie budzi górnicze osiedle domków jednorodzinnych na zboczach górskich, wkomponowane w poszycie leśne Niedźwiadków. To najbardziej urokliwa część Podgórza, szczególnie majestatyczna, gdy jest oglądana z oddali. Blaskiem nowoczesności uderza Osiedle Kolorowe od strony Rusinowej, kompleks jedno i wielorodzinnych domów mieszkalnych z zapleczem handlowo-usługowym.

Na terenie Podgórza znajduje się Dworzec Główny PKP, nie tak dawno jeszcze spełniający newralgiczną rolę w komunikacji miejskiej. Biegnie tędy linia kolejowa z Wrocławia do Jeleniej Góry, a jej boczny odcinek z najdłuższym w Polsce tunelem pod Małym Wołowcem (1600 m. długości) do Jedliny-Zdroju i Kłodzka.

Tradycja wiąże Podgórze z dawnym grodem na Zamkowej Górze. On to przyczynił się do powstania wsi, najprawdopodobniej równie starej jak pobliski Leśny Gród (Waldenburg). Znaczący rozwój Podgórza miał miejsce w XV wieku, zwłaszcza, gdy w 1426 roku właścicielem Nowego Dworu i niżej położonej wsi stał się protoplasta rodu Czettritzów, Hans von Libenthal. Wprawdzie i gród i podegrodzie zostały spalone w czasie wojen husyckich, ale uratował się położony nieco niżej folwark, którym zarządzał Sigmunt von Czettritz. Pozostali członkowie rodu przenieśli się do rozwijającego się Waldenburga, gdzie zakupili włości i rozpoczęli budowę dużego folwarku z pałacem (dzisiejszy pałac Czettritzów przy ul. Zamkowej).

Podgórze rozrastało się w miarę spokojnie jako wieś rolnicza, stając się z biegiem czasu ośrodkiem tkactwa chłupniczego. W 1649 roku von Czettritz podjął eksploatację węgla kamiennego na zboczach Niedźwiadków. Węgiel wydobywano wówczas metodą powierzchniową. W 1765 roku we wsi mieszkało 9 kmieci, 65 zagrodników, 38 chałupników i 30 rzemieślników. Nie była to wieś ani duża, ani zamożna. Ok. połowy XVIII wieku powstała kopalnia węgla „Ernestine” w rejonie dzisiejszego dworca kolejowego. Była własnością Czettritzów, przeżywała momenty wzlotów i upadków. Dalszy rozwój wsi miał miejsce w pierwszej połowie XIX wieku. Przybyło sporo nowych domów, a obok tego szkoła ewangelicka, szpital-przytułek, bielnik, młyn wodny, tartak, folusz płócienniczy. Do wsi należał Nowy Dwór, Dolina Szwajcarska, i Heinrichsgrund (w półn. części wsi). W 1840 roku powstała nowa kopalnia „Melchior”, połączona w 1909 roku z dawną kopalnią „Ernestine”. W 1867 roku dotarła tu linia kolejowa ze Szczawienka, przedłużona następnie do Jeleniej Góry. Umożliwiała ona wywóz dużych ilości węgla nie tylko z Podgórza, ale z licznych już wtedy kopalni Sobięcina i Gaju. W 1880 roku uruchomiona została wyjątkowo atrakcyjna linia kolejowa do Kłodzka, z trzema tunelami i licznymi wiaduktami, znaczące osiągnięcie budownictwa kolejowego w całej Rzeszy. Miało to duże znaczenie gospodarcze, ale także dla rozwoju turystyki zarówno Podgórza jak i całego Wałbrzycha. Bardzo ważną stała się wówczas stacja kolejowa na Podgórzu, stąd też wybudowano nowoczesny dworzec kolejowy, uchodzący z początkiem XX wieku za największy w Sudetach.

Na przełomie XIX i XX wieku Podgórze należało do najszybciej rozwijających się osiedli w gminie Wałbrzych. Choć liczyło ponad 15 tysięcy mieszkańców, nadal było wsią. W 1899 do Podgórza dotarła linia tramwajowa z Wałbrzycha, co było pierwszym sygnałem bliskich związków z rozwijającym się miastem. W obręb Podgórza włączona została w 1920 roku Dolina Szwajcarska, a nieco później część Gaju, obecnie Glinik Stary, by w 1934 roku włączyć całe Podgórze do Wałbrzycha. Już wcześniej w 1928 roku tutejsza kopalnia „Kulmitz”weszła w skład wałbrzyskiego koncernu „Niederschleisiche Bergabeu”. Po 1945 roku kopalnię przemianowano na „Mieszko”. A w 1964 połączono z KWK „Bolesław Chrobry”, tworząc KWK „Wałbrzych”.Na terenie Podgórza wybudowano nowy szyb „Staszic”.

Obok górnictwa rozwinęły się inne gałęzie przemysłu. W pobliżu centrum Wałbrzycha powstały Zakłady Przemysłu Lniarskiego, przekształcone na Fabrykę Wkładów Odzieżowych „Camela”.

Po likwidacji kopalń węgla i znacznym ograniczeniu transportu kolejowego gospodarcze znaczenie Podgórza znacznie podupadło. Jest Podgórze nadal pięknie położoną i urozmaiconą dzielnicą mieszkaniową i jest ważną częścią wielkiego Wałbrzycha.