Wszyscy mamy w sobie coś z hinduizmu

 

Hinduizm jest główną religią Indii od prawie 2000 lat p.n.e.. Cztery piąte obywateli tego wielkiego kraju trwa w nim wiernie do dziś. To znacznie więcej niż ilość chrześcijan na całym świecie. Obok Indii hinduizm jest ważną siłą religijną i  kulturową także  w innych krajach Dalekiego Wschodu. Jego wpływy znajdujemy w literaturze, malarstwie, rzeźbie i architekturze Kambodży, Tajlandii, a także wysp indonezyjskich - Jawy i Balii.

U podstaw hinduizmu leży wiara w ponowne narodziny człowieka, zwana sansarą. Można się z tego cyklu uwolnić poprzez ascetyzm lub samopoświęcenie oraz życie zgodne z zasadami religijnymi. Życie, to wędrówka duszy do spotkania się z bogiem, Brahmanem, ideałem towarzyszącym każdemu istnieniu.  Podział społeczeństwa na kasty, czyli podział warstwowy, zależy od stopnia zamożności i jest wolą Boga. Stanowi on fundament hinduizmu. Granic kasty strzegą reguły dotyczące m. in.  zawierania małżeństw i określonego zakresu obrządków domowych, takich jak gotowanie bądź pranie bielizny.

Terminu „hinduizm” po raz pierwszy użyto w Europie w latach trzydziestych XIX wieku, opisując kompleks wierzeń i praktyk, jakie składają się na religijne tradycje większości hinduskiej w Indiach. Hinduizm mieści w sobie szereg sekt, ale niepodważalne są najważniejsze fundamenty religijne, m. in. podział kastowy.

Większość hindusów uznaje aryjskie Wedy za teksty kanoniczne, pisane z boskiego natchnienia. Podstawowe nauki hymnów wedyjskich opracowano w późniejszych pismach filozoficznych, zwanych upaniszadami.

Z początkiem ery chrześcijańskiej pojawili się dwaj „mesjasze” – Wisznu i Śiwa. Bóg Wisznu posiadał kilka wcieleń, m. in.  kochliwego Kriszny i prawego Ramy.

W ciągu wieków tajemnice kapłańskich obrządków wedyjskich uzupełniono prostymi obrzędami składania darów wizerunkowi bóstwa podczas żywiołowych manifestacji religijnych.

Przybycie do Indii chrześcijańskich misjonarzy w XIX wieku spowodowało powstanie ruchów reformatorskich w rodzaju Brahmo Samaj – Towarzystwo Boga (1828) lub Aryja Samaj (1875) – Towarzystwo Aryjczyków. Próbowały one ożywić hinduizm, oczyścić go z przesadnych uproszczeń, a odtworzyć jego subtelną teologię.

Mahatma Gandhi walczył o wpisanie ideałów hinduistycznych, takich jak wegetarianizm, rezygnacja z przemocy i celibatu – do obowiązującego kodeksu etyki. Znalazło to odbicie w krajach Zachodniej Europy i Ameryce Północnej i do dziś cieszy się uznaniem wielu ludzi.

Nie da się przecenić wpływów hinduizmu na całokształt życia filozoficzno-religijnego i kulturalno-obyczajowego narodów całego świata. Są one wyraźne we wszystkich powstałych później religiach na świecie, w tym także religii chrześcijańskiej, a później mahometańskiej.

Haniebny przykład stanowi wykorzystanie aryjskich korzeni narodowościowych do ukształtowania ideologii nazistowskiej hitlerowskich Niemiec.

Spróbujmy więc odpowiedzieć sobie na pytanie: kim byli Ariowie?

Ariowie, to grupa narodowościowa z Azji Środkowej lub Wyżyny Irańskiej, która stopniowo przeniknęła do Indii około 1000 r. p.n.e. Prąc na wschód, zamieniali napotkane ludy w niewolników lub zmuszali je do ucieczki. Jeszcze do dziś ciemnoskóra ludność południowych Indii mówi językami z grupy drawidyjskiej, całkowicie różnymi od języków rodaków o jaśniejszej skórze, zamieszkujących północne tereny Indii.

Wierzenia religijne Ariów zostały zapisane w antologii 1028 pieśni zwanych Wedami. Stały się one najważniejszym świętym tekstem hinduizmu. Język, w  którym je zapisano, sanskryt, czyli „język doskonałych”, jest dzisiaj czczony jako pismo święte.

Wielkim osiągnięciem kulturalnym Ariów była „Ramajana”, a potem jeszcze dłuższa „Mahabharata”, utwór składający się z ok. 100 tyś. dystychów, co czyni ją najdłuższym w dziejach poematem, siedem razy dłuższym od „Iliady” i „Odysei” razem wziętych.

To są teksty urzekające pięknem słowa, głębią myśli, magiczną siłą oddziaływania, często niepojęte dla współczesnego człowieka. Można sądzić, że pisane ręką geniuszy. I pomyśleć, ze działo się to tak dawno.

Wydaje się, że wszelkie studia filozoficzne powinno się zaczynać, a może i kończyć na tych księgach. I tak to czynią mądrzy Hindusi, ale nie tylko oni. Dzieła te są obowiązkowe na wszystkich sławnych uniwersytetach w USA, Wielkiej Brytanii, Francji.

Spuścizną po Ariach jest system kastowy w Indiach, a także obyczaj palenia zwłok, odzwierciedlający przekonanie o nieczystym charakterze świata materii i potrzebie jego oczyszczenia.

W 1786 roku angielski uczony i prawnik sir William Jones, dostrzegłszy podobieństwa pomiędzy sanskrytem, a greką, łaciną oraz innymi językami europejskimi (w tym słowiańskimi),  wysunął hipotezę, że te „indoeuropejskie” języki mogą wyrastać, ze wspólnego aryjskiego pnia. Niektórzy fanatycy poczęli dowodzić, iż ludzkość cały swój postęp zawdzięcza rasie aryjskiej i że góruje ona nad resztą ras. Dalszą konsekwencją było uznanie grupy „nordycko-germańskiej” za najczystszy gatunek Ariów.

Tego rodzaju teorie posłużyły Adolfowi Hitlerowi by usprawiedliwić ujarzmienie słowiańskich „untermenschen” (podludzi) oraz eksterminację Żydów i Cyganów.

Jak na ironię, swastyka Ariów, niegdyś symbol szczęścia i pomyślności, została przywłaszczona przez nazistów na dowód  historycznej racji ich misji.

To co napisałem powyżej o hinduizmie, to zaledwie drobniutkie dotknięcie niezwykle ekscytującego i obszernego tematu, dotyczącego dziejów cywilizacji. Jak się okazuje, to nie Żydzi wymyślili Boga. Znacznie wcześniej zrobili to Hindusi. Myślę, że może to  stanowić zachętę do bliższego poznania ich historii. Daleki Wschód to dla nas Polaków wciąż jeszcze „tabula raza”  - niezapisana tablica. A przecież obok języka mamy z nim wiele wspólnego w kulturze i religii.

Fot. Wiesław Jaranowski