Nadzwyczajna rola Biblii w dziejach ludzkości

W natłoku spraw codziennych i współczesnych w świecie, który stał się tak nieobliczalny i skomplikowany, nie pamiętamy o tym wszystkim, co stało się fundamentem naszego życia duchowego. Myślę, że warto od czasu do czasu zdobyć się na taką refleksję, by przekonać się, jak ważną rolę w dziejach ludzkości odegrało słowo pisane. Dziś będzie o niezwykle ważnym piśmie, które wszyscy znamy przede wszystkim z nazwy, a chyba znaczniej mniej z tego, co w nim jest napisane. Mowa oczywiście o Biblii.

Około 3000 lat p.n.e. na Bliskim Wschodzie pojawiło się kilka królestw. Rosły one „w siłę”, obejmując ziemie leżące na północ od Egiptu, wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego aż po Babilonię nad Tygrysem i Eufratem. Nazwano je Żyznym Półksiężycem. Wśród tych ludów koczowniczych byli też Izraelici, którzy za swego ojca uważali patriarchę Abrahama.

Wedle „Biblii” Abraham osiadł w Kanaanie ok. 1800 roku p.n.e., zaś jego wnukowie Ezaw i Jakub byli bogaczami posiadającymi liczne stada, dowodzili setkami ludzi i władali znacznym obszarem ziemi, w kolebce najwcześniejszych cywilizacji świata. To właśnie Jakub oddał się głównemu Bogu Kanaanu EL Szaddaj i przyjął imię Isra-El, czyli Siła w Bogu. Od tamtego czasu ludzie jego szczepu i ich potomkowie uznają dzisiejszy Izrael za swoją prawowitą ojczyznę.

Izraelici przypisywali wzrost pomyślności kraju potędze swego jedynego Boga. Tam właśnie sięgają korzenie monoteizmu. Kult El jednoczył szczepy, które bez niego mogły się rozpaść. Przyjęto też dwie dodatkowe zasady. Po pierwsze -  nie należy czcić innych bogów, ponieważ innych bogów nie ma, po drugie -  bóg jest duchem, przeto nie mogą go wyobrażać żadne wizerunki.

Z biegiem czasu zasady wiary uległy rozszerzeniu, ustalono granice prawa moralnego i sposoby oddawania czci swemu bogu. By zaś stały się one nienaruszalne zostały spisane i przechowywane w specjalnej skrzyni zwanej Arką Przymierza.

Około 1600 r. p.n.e. Kanaan dotknęła susza i Jakub, przywódca Izraelitów, w poszukiwaniu pastwisk, wywiódł swój lud do Egiptu. Jego władca, bliski Izraelitom faraon Hyksosów, przyjął ich gościnnie i pozwolił osiąść na równinach wschodniej delty Nilu. Z biegiem czasu nowi faraonowie niechętnie widzieli u siebie cudzoziemców. Nasiliły się prześladowania. Faraon Ramzes II  wydał np. rozkaz uśmiercenia wszystkich noworodków płci męskiej.

Wówczas to z początkiem XIII w. p.n.e. wśród Izraelitów pojawił się biblijny Mojżesz. Jego matka tuż po urodzeniu wbrew rozkazowi faraona ukryła go w koszyku nad brzegiem Nilu. Tam znalazła dzieciątko córka faraona, która wychowała go w pałacu jak swojego syna. Jak czytamy w Biblii Mojżesz posłuszny boskiemu objawieniu postanowił wyprowadzić Izraelitów do ich pierwotnej ojczyzny.

Gdy Egipt nawiedziła seria plag i klęsk żywiołowych faraon zgodził się na ich exodus. Przebyli oni  długotrwałą, mozolną drogę, którą trudno dziś odtworzyć. W czasie tej wędrówki na górze Synaj Mojżesz w samotnym spotkaniu z Bogiem  miał objawienie, po którym sformułował dziesięcioro przykazań, a do tego setki innych zasad rządzących odtąd życiem ludu. Dziesięcioro przykazań umieszczono w przenośnym relikwiarzu – Arce Przymierza, która jako najważniejsza spośród innych rytualnych przedmiotów była odtąd symbolem wspólnych wierzeń, obrzędów i celów.

 Pod koniec wyprawy Mojżesz, sterany wiekiem i wędrówką, zdołał jeszcze popatrzeć choć przez chwilę na swą Ziemię Obiecaną, mlekiem i miodem płynącą, by w pełnym przekonaniu, że dokonał wielkiego czynu oddać ducha, przynosząc swemu ludowi poczucie tożsamości i spełnienie snu o ojczyźnie.

Kiedy Izraelici wrócili do Kanaanu stali się federacją 12 plemion, które mimo wewnętrznych sporów, potrafiły się łączyć w imię wyższych celów, np. przeciw wrogom zewnętrznym.

Wielkie dzieło nazwane potem Biblią zapoczątkował trzeci król Izraela Salomon. Za jego czasów po raz pierwszy zlecono skrybom spisanie dziejów narodu, jego religii, tradycji i poezji. Obejmowały one podanie o stworzeniu świata, opowieści o Abrahamie, o osiedleniu się w Egipcie i mozolnym exodusie do Kanaanu pod wodzą Mojżesza. Tak więc już w momencie śmierci Salomona w 922 r. p.n.e. Izraelici posiadali ogromnej wagi dzieło pisane, tzw. Pięcioksiąg, fundamentalną część późniejszego chrześcijańskiego Pisma, zwanego też Starym Testamentem.

Myślę, że warto o tym wszystkim wiedzieć, kiedy szczycimy się naszą wiarą chrześcijańską, która przecież ma swoje praźródła w odległych czasach nieomal jednego tysiąca lat przed narodzeniem się Jezusa Chrystusa, a wywodzącą się w swej istocie z dziejów narodu żydowskiego.

O tym czy Biblia jest najstarszym dziełem pisanym w dziejach świata – w następnym odcinku.

 Fot. Zbigniew Dawidowicz