Czytanie nie szkodzi

Wkrótce sobota, 2 września 2017, nie trzeba dodawać, że szczególna, bo tuż przed uroczystym otwarciem nowego roku szkolnego. Warto będzie ją zapamiętać. To bardzo rzadki moment, chyba jedyny w tym roku, kiedy umilkną spory polityczne, zatrze się podział na my i oni, zabłyśnie ciepły promyk nadziei, że jednak potrafimy mówić tym samym językiem, że możemy być choć na chwilę razem, zespoleni szacunkiem i uznaniem dla dzieła wielkiego Polaka.

W tą sobotę jak Polska długa i szeroka popłyną na falach eteru do wszystkich, którzy zechcą tego posłuchać, najlepsze próby w głośnym czytaniu sztuki teatralnej naszego nieśmiertelnego dramatopisarza, Stanisława Wyspiańskiego. A wybrane fragmenty z jego dramatu „Wesele” czytać będą celebryci.  Zarówno ci najdostojniejsi, z górnej półki, z prezydentem i jego żoną, premierem rządu, jak i ci wojewódzcy, powiatowi, gminni. Wszędzie z mikrofonów, odbiorników radiowych i telewizyjnych usłyszymy głośne czytanie fragmentów znanej szkolnej lektury.

„Wesele” czytać będziemy także w Głuszycy. Centrum Kultury z Miejską Biblioteką Publiczną  kolejny raz włączają się do corocznej, ogólnokrajowej akcji, której patronem jest prezydent Polski. U nas to czytanie w tym roku będzie miało miejsce właśnie w Sali Głównej Centrum Kultury i będzie połączone z występami artystycznymi.

Pisałem o tym w moim blogu i wspomniałem w nim, że bliska mi Koleżanka po piórze, także blogerka, ale aż z Warszawy, Jadwiga Śmigiera, przysłała mi bardzo interesujące i świetnie napisane refleksje z odwiedzin muzeum w podkrakowskich Bronowicach, w wiejskiej chacie, gdzie miało miejsce słynne wesele poety, Lucjana Rydla, z wiejską dziewczyną Jadwigą Mikołajczykówną.

Ten tekst stanowi znakomite uzupełnienie tego co napisałem o „Weselu” Wyspiańskiego w moim blogu. Pozwoli on nam się przenieść w tajemniczy świat dramatu, w którym dzieją się rzeczy dziwne, obnażające zarazem prawdę o Polakach, wielkich w słowach i emocjach, ale ułomnych i niezdatnych do ich zamiany w czyn. Mowa tu o sprawie walki o niepodległość Polski będącej wówczas pod zaborami.

Zapraszam moich Czytelników do Bronowic. Oto fascynujący felieton Jadwigi:

„Byliśmy tam zimą. Ale to chyba lepiej, bo mogłam objąć rękami przysypanego śniegiem chochoła. Nie tego samego oczywiście, którego bała się Isia  i zamykała przed nim okno, bo chciał wejść do izby. Nigdy nie zapomnę tej pięknej sceny z filmu w reżyserii Andrzeja Wajdy, jak rozbudzona ze snu mała Isia patrzy zdziwiona na Chochoła który śpiewa głosem Czesława Niemena…:

„Kto mnie wołał
czego chciał…
zebrałem się,
w com ta miał:
jestem jestem
na Wesele
przyjedzie tu gości wiele,
żeby ino wicher wiał…”

To przecież Chochoł zaprosił na wesele osoby dramatu: Stańczyka, Wernyhorę, Zawiszę Czarnego…

To wtedy się zaczęło.

To wtedy w bronowickiej chacie-arce, w której odbywało się najsławniejsze młodopolskie wesele, opisane przez Wyspiańskiego we wspaniałym dramacie rodzaju „teatr ogromny” zaczął się wielki zryw patriotyczny.
Szkoda tylko, że skończył się tak szybko.

———————————————————————————-
- W tych drzwiach stał Wyspiański – powiedziała nam pani Maria Rydlowa – żona wnuka tego, którego wesele odbywało się w tym dworku. – Był z żoną i córeczką Heleną. Nie brał udziału w weselu tylko tak stał między pokojem w którym  tańczono a pokojem Włodzimierza Tetmajera. Patrzył i słuchał.

Gdy słyszy się takie słowa stojąc w tych samych drzwiach co słynny, uważany nieoficjalnie za czwartego wieszcza Polski wielki dramaturg, poeta, malarz, architekt i grafik – to czuje się wielkie zmieszanie  połączone z niedowierzaniem i ze zdziwieniem. Jak to, to tu, w tym miejscu? I  tylko stał i patrzył i potem napisał takie arcydzieło? Taki dramat, którego realistyczni bohaterowie to autentyczne postacie Młodej Polski… Taki dramat, w którym prawda miesza się z fantazją, w którym Stańczyk  rozmawia z Poetą, Wernyhora z Gospodarzem, mała Isia z Chochołem…

Tadeusz Boy-Żeleński tak pisał w „Plotce o Weselu”: „Pamiętam… jak szczelnie zapięty w swój czarny tużurek stał całą noc oparty o futrynę  drzwi, patrząc swoimi stalowymi, niesamowitymi oczyma. Obok wrzało weselisko, huczały tańce, a tu do tej izby raz po raz wchodziło po parę  osób, raz po raz dolatywał jego uszu strzęp rozmowy. I tam ujrzał i usłyszał swoją sztukę”.

To magiczne, arcypolskie miejsce jakim jest słynna „Rydlówka” w Bronowicach, to miejsce w którym Włodzimierz Tetmajer przyjął parę młodą i ich gości ciągle żyje. Chyba nie ma w Polsce drugiego muzeum tak bardzo związanego z dziełem literackim jak ta „chata rozśpiewana”. Bo tak ją przecież nazwała Rachela

.
Jest to Muzeum Młodej Polski. Obejmuje cztery izby: izbę-scenę, izbę taneczną, alkierz i świetlicę.
W tej pierwszej izbie, która jest sceną dramatu – tak jak 117 lat temu „Nad drzwiami… wisi ogromny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej,… a nad  drzwiami alkierza takiż ogromny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej…”

„Strop drewniany w długie belki proste z wypisanym na nich Słowem Bożym i rokiem pobudowania”. „Stół okrągły, pod białym, sutym obrusem”. Na ścianie  zawieszone szable i flinty, w kącie „biurko zarzucone mnóstwem papierów”, a nad nim fotografia Matejkowskiego „Wernyhory”. Pod oknem „stary grat, fotel z wysokim oparciem”. To na nim siedział Stańczyk, ten z obrazu Matejki pt: „Na balu u królowej Bony”. Jest i piec bielony, a w kącie „wytarta już i wyblakła” wyprawna skrzynia krakowska Panny Młodej.
A w izbie tanecznej, w tej, w której tańczono i odbywały się oczepiny na ścianach wiszą portrety- pamiątki związane z osobą Pana Młodego. Jest biurko Lucjana Rydla i fragment jego biblioteki.

Wzruszył mnie bardzo obraz przedstawiający Annę, żonę Włodzimierza Tetmajera. Namalował ją malarz jak wiąże powrósła. Jest w stroju ludowym.
Ona i jej siostra Jadwiga chodziły do końca życia w strojach ludowych i mówiły gwarą.
Strój krakowski Panny Młodej i drużby Jana Mikołajczyka umieszczono w jednej z szaf stojących przy drzwiach.

W „alkierzu” znajduje się najwięcej pamiątek związanych z uczestnikami „Wesela”. Zdjęcia w ramkach z epoki. A także fotografia Racheli, czyli Józefy Singer – namalowała ją Jadwiga Tetmajerówna, czyli ta mała Isia z „Wesela”.

Czy to nie w „alkierzu” właśnie Panna Młoda opowiadała Poecie swój sen o Polsce do której ją „wiezą” biesy, o tej zakładce zszytej nieco „przyciaśnie” za którą puka serce…?
A zaczęło się wszystko od tego, że pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku zafascynowani folklorem młodopolscy malarze z Krakowa odkryli pobliską wieś Bronowice. I w 1890 roku jeden z nich ,Włodzimierz Tetmajer ożenił się z  córką miejscowego gospodarza, Anną. I osiadł na stałe w dworku zwanym później „Rydlówką”.
——————————————————————————
Już w drzwiach wyjściowych „rozśpiewanej” kiedyś chaty usłyszałam jak Stańczyk mówił:
„Błaznów coraz więcej macie, Nieomal błazeńskie wiece…”

A ośnieżony, stojący przed chatą Chochoł powtarzał:
„ …ostał ci się ino sznur”.
Wydały mi się te słowa jakoś dziwnie ciągle aktualne…

A przecież Stanisław Wyspiański napisał „Wesele” w 1900 roku.
————————————————————————————-
/Zdania i słowa w cudzysłowach pochodzą z dramatu./”

Myślę, że po tej dawce literatury łatwiej nam będzie wtopić się w bajeczną i tajemniczą aurę dramatu Wyspiańskiego, na którego czytanie gorąco zapraszam !