O Betlejem - dziś

Spójrzmy na Betlejem w chwili obecnej. Myślę, że warto sobie uzmysłowić symboliczne znaczenie tego miejsca dla chrześcijan na całym świecie, ale także pamiętać o niezwykle burzliwych jego losach na przestrzeni dziejów.

Co roku  w Wigilię Bożego Narodzenia odbywają się w Betlejem uroczystości związane z urodzinami Jezusa Chrystusa. Najpierw w przylegającym do Bazyliki Narodzenia kościele św. Katarzyny odprawiane są  Bożonarodzeniowe nieszpory, o północy zaś Pasterka. Bicie dzwonów transmitowane przez stacje radiowe obwieszcza całemu światu radosną nowinę: tu właśnie urodził się Zbawiciel, tego świata Odkupiciel!

Na wiele godzin przed północą świątynia wypełnia się wiernymi, którzy przybywają tu z różnych stron świata. O godzinie 23.00 patriarcha łaciński odczytuje proroctwo o przyjściu na świat Mesjasza w kilku językach, w tym również polskim. Pieśnią „Chwała na wysokości Bogu” rozpoczyna się Pasterka. Po jej zakończeniu patriarcha schodzi do Groty z figurką Dzieciątka i składa ją na srebrnej gwieździe  - w miejscu narodzenia Jezusa. Diakon czyta ewangelię według św. Łukasza i zatrzymuje się na słowach: „owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie”. Przez całą pozostałą noc i w pierwszy dzień świąt odprawiane są w grocie msze św.

Obok Groty Narodzenia, znajdują się inne groty: św. Józefa, w której ukazał się św. Jozefowi anioł nakazując mu ucieczkę do Egiptu, a także grota poświęcona pomordowanym przez siepaczy Heroda niewinnym Dzieciątkom Betlejemskim, a dalej grota św. Hieronima, który spędził w niej ostatnie lata swego życia i został pochowany.

Co więc wiemy o to słynnym Betlejem – mieście ? O jakiej grocie jest tu mowa, skoro powszechnie widomo, że Jezus narodził się w stajence betlejemskiej poza miastem, a pierwszymi którzy oddali mu cześć byli pasterze pilnujący nieopodal swoje stada ?

Betlejem, zwane judzkim, położone jest w odległości ok. 8 km. od Jerozolimy na wysokość 770 m. npm. w sąsiedztwie Pustyni Judzkiej. Jest to stara, prehistoryczna miejscowość, której nazwę możemy tłumaczyć z hebrajskiego – Dom Chleba, nawiązując w ten sposób do tamtejszych upraw pszenicy i jęczmienia. W historii Izraela Betlejem zajmuje miejsce honorowe i w Biblii wzmiankowane jest parę razy. Tu urodził się Dawid, a na okolicznych pastwiskach wypasał trzody swego ojca Jessego. W tym mieście prorok Samuel namaścił Dawida na króla. Z biegiem lat miasto ufortyfikowane stało się twierdzą. Betlejem zawsze jednak pozostawało w cieniu pobliskiej stolicy państwa -  Jerozolimy, aczkolwiek ma chlubny przydomek „miasta Dawidowego”.

Największą sławę przyniósł Betlejem fakt narodzenia się w nim Mesjasza, Jezusa Chrystusa.  Wówczas to było małe miasteczko liczące ok. 2 tys. mieszkańców zajmujących się głównie uprawą roli, pasterstwem i rzemiosłem.

Betlejem nabiera blasku z chwilą, gdy opisy ewangelistów o narodzeniu Jezusa zyskują rozgłos, czyli poczynając od końca I w. n.e. Szczególną czcią zaczęto otaczać jaskinię, gdzie według miejscowej tradycji narodził się Mesjasz.

Decydującym był moment przyjazdu do Palestyny w 324 roku św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego. Za jej sprawą wybudowano w Betlejem nad Grotą Betlejemską piecionawową bazylikę, a sanktuarium to zaczęło przyciągać rzesze pielgrzymów z różnych stron świata. W 384 roku zamieszkał w sąsiedztwie Groty Narodzenia doktor Kościoła, św. Hieronim, zajmujący się przekładem Pisma Św. na ludową, łacińską wersję – Wulgatę.

Świątynia przechodziła różne koleje losu. Podczas niszczycielskiego najazdu Persów w 624 roku ocalała tylko dlatego, że na jej frontonie widniała mozaika przedstawiająca pokłon Trzech Mędrców, ubranych w stroje perskie. Wkrótce potem Palestyną zawładnęli muzułmanie. Świątynia została anektowana i zamknięta na trzy spusty. Po raz pierwszy od trzech wieków nie można było obchodzić w bazylice uroczystości Narodzenia Pańskiego. Kolejny władca Palestyny, kalif Omar, południową apsydę zwróconą w kierunku Mekki zarezerwował dla mahometan, a pozostała część bazyliki otworzył znów dla chrześcijan.

Pod koniec XI wieku władzę w Palestynie przejęli Turcy Seldżuccy, ekstremiści islamscy.  Wprawdzie w 1099 roku Betlejem udało się oswobodzić przez Krzyżowców, ale nie trwało to  długo. Palestyna przeszła ponownie w ręce Mahometan. Betlejem znacznie podupadło. W 1516 roku, gdy przeszło w ręce Turków Osmańskich, liczyło zaledwie 100 mieszkańców. Bazylika została opuszczona i zrujnowana. Była ogniem zapalnym ustawicznych konfliktów pomiędzy katolikami, a zwolennikami obrządku wschodniego. W miarę upływu lat Betlejem z trudem odzyskiwało swą  dawniejszą świetność. Bazylikę udało się z trudem restaurować.

Opieką nad Sanktuarium Narodzenia Pańskiego dzielą się obecnie trzy wyznania: rzymskokatolickie, prawosławne greckie i ormiańskie. Świątynia jest dokładnie wymierzona i podzielona pomiędzy spadkobierców. Katolicy opiekują się schodami do Groty Narodzenia oraz miejscem gdzie według tradycji znajdował się żłób, natomiast sama grota należy do prawosławnych Greków. Ustalony jest też kompromisowy kalendarz uroczystości w Bazylice dla poszczególnych grup wyznaniowych. Ta trój podzielność  Sanktuarium ma jedną zaletę – dzięki temu gromadzi ono znacznie szersze spektrum pielgrzymów niż można było się tego spodziewać wcześniej.

Betlejem to obok Jerozolimy najważniejsze miejsce dla chrześcijan kościoła katolickiego, dlatego corocznie przybywa tam tak wielu pielgrzymów by Święta Bożego Narodzenia uczcić u samego źródła.