Historia jest nauczycielką życia

Na horyzoncie Głuszyca - z wieży Szpiczaka

Zadajmy sobie pytanie, czy można żyć bez historii? To retoryczne pytanie nie budzi chyba żadnych wątpliwości. Oczywiście, nie można żyć bez historii. Wyobraźmy sobie kim byśmy byli nie znając przeszłości. Całkowicie przypadkowym jestestwem, które znalazło się na tej ziemi nie wiadomo skąd, po co i dlaczego. Historia odpowiada nam przecież na nurtujące każdego myślącego człowieka pytanie - co było wcześniej, co się działo przed nami, skąd się wzięło to co nas otacza, kim jesteśmy i jak powinniśmy żyć. Bo przecież historia jest nauczycielką życia, z jej nauk powinniśmy czerpać wiedzę i doświadczenie.

To wszystko piękna teoria. A obok niej funkcjonuje praktyka. Z jej obserwacji wynika, że można żyć bez historii. Tak samo zresztą jak bez kultury, bez religii, bez takich czy innych ideałów. Można ograniczyć wiedzę historyczną do minimum, albo też spreparować ją dla własnych potrzeb. Mistrzami w tej dziedzinie są politycy. Dla nich historia jest przedmiotem, nie zaś podmiotem. Najlepiej się nią posłużyć dla osiągnięcia własnych celów. Niewątpliwie ludzi traktujących historię jako rzecz niewartą zachodu i niepotrzebną stratę czasu jest zdecydowana mniejszość.

Moje refleksje adresuję do tej pierwszej kategorii osób, a więc do tych, dla których poznanie przeszłości jest ważne, zwłaszcza jeśli dotyczy ona miejsca urodzenia i nauki szkolnej, miejsca zamieszkania, miejsca pracy, słowem naszej „małej ojczyzny”.

„W dziejach miast odczytać można wielką historię całych narodów i cywilizacji. Zawierają one w sobie także coś więcej. W tych lokalnych historiach odczytać można niepowtarzalną konkretność ludzkich dziejów, zbliżyć się do szczegółu ludzkiego życia. Dlatego „małe historie” nie są tylko lustrzanym odbiciem tych „wielkich”. Toczą się czasem nieco odmiennym i własnym rytmem, który najlepiej odczuwa ten, kto jest związany ze swoją małą ojczyzną”.

Takimi słowami otwiera swoja książkę „Dom nad Nysą. Zgorzelec i Gorlitz 1945-1989. Kronika wydarzeń” wybitny publicysta i dziennikarz  dr Kazimierz Wóycicki. Zgorzelcem zainteresował się tylko dlatego, że stamtąd wywodzi się jego żona, ale jak mówi poprzez zagłębienie się w archiwalne materiały i dokumenty z czasów powojennych Zgorzelca związał się z nim emocjonalnie, doświadczając na sobie jak niezwykle ciekawe i pouczające są dzieje tego granicznego miasta.

Refleksje zasłużonego naukowca i dziennikarza są mi bardzo bliskie, odczuwam to na własnej skórze, kiedy poznaję bliżej historię mojego miasta, Głuszycy. Wprawdzie w przeważającej mierze nie jest to historia ojczysta, bo o Głuszycy z czasów piastowskich wiemy bardzo niewiele, a dla poznania wydarzeń współczesnych potrzebne byłoby dotarcie do dokumentów archiwalnych, co okazuje się nie takie proste, to jednak czuję potrzebę poznania przeszłości mojego miejsca zamieszkania. Mimo tego, że przez połowę tysiąclecia ziemie te zamieszkiwała głównie ludność niemiecka i to jej należy przypisać osiągnięcia w zagospodarowaniu tych ziem, to jednak większość wydarzeń historycznych jest bliska nam Polakom, bo Polska jako najbliższy sąsiad Śląska ocierała się o nie, a nawet brała w nich bezpośredni udział. Mam tutaj na uwadze wojny husyckie z XV wieku, wojnę 30-letnią w XVII wieku, czy też wojny austriacko-pruskie w XVIII, a także wojny napoleońskie z początkiem XIX wieku, na I i II wojnie światowej kończąc

Maleńka Głuszyca utopiona w kotlinie śródgórskiej nie mogła mimo wszystko uniknąć tragicznych skutków tych wojen, a znajdując się na szlaku drogowym z południa na północ i z zachodu na wschód, była za każdym razem narażona na grabież, pożogi, kontrybucje i niewolę. Przeszła Głuszyca ciężką szkołę życia zanim stała się znaczącym ośrodkiem przemysłu lekkiego w wielkiej Rzeszy Niemieckiej, a zaś w planach militarnych III Rzeszy pod koniec II wojny światowej – miejscem tajemnych, podziemnych inwestycji

Wszystkich moich Czytelników zainteresowanych przeszłością Głuszycy chcę pocieszyć dobrą nowiną. Właśnie pracuję nad książką, którą chcę zatytułować : ”Głuszyca – miasto włókniarzy. Ciekawostki z historii miasta”. Książkę wzbogacą najlepsze fotogramy z przeszłości i współczesne wybrane przez naszych głuszyckich artystów – fotografów i kolekcjonerów, z Grzegorzem Czepilem na czele, których chcę zaprosić do współpracy. Mam też na uwadze album fotograficzny „Głuszyca – moja Itaka” wzbogacony wierszami naszych rodzimych twórców, Romany Więczaszek, Natana Tenenbauma i Marka Juszczaka.

To najbliższe plany i bardzo na czasie, bo w mieście, które aspiruje do stania się w niedługo Mekką turystyki górskiej i rowerowej, narciarskich tras biegowych, wspinaczki skalnej, a także  rekreacji i wypoczynku, materiały promocyjne o mieście i gminie są jak uszka do wigilijnego barszczu.

I to jest jeden z ważnych powodów, by jak najszybciej przygotować do druku i wydać te książki. Innym powodem jest potrzeba popularyzacji wiedzy o naszej „małej ojczyźnie” zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i osób dorosłych. Poznając historię swego miasta stajemy się jego świadomymi mieszkańcami, wiążemy się z nim mentalnie i emocjonalnie, zarażamy się bakcylem patriotyzmu lokalnego. Jak ważna i drogocenna jest taka więź przekonują nas najczęściej ci, którzy z różnych powodów zmuszeni są opuścić swe gniazdo rodzinne.

Historia magistra vitae est, mawiali starożytni Rzymianie. Mimo upływu lat ta prawda nie traci nic na swej aktualności. Z historii naszego miasta możemy się nauczyć między innymi tego, że nie wolno się załamywać w sytuacjach trudnych, trzeba z ufnością i wiarą szukać ratunku, bo tylko optymizm i aktywna postawa pozwalają wyjść z najgorszych opresji.

Jestem pewien, że to wszystko o czym tutaj piszę znajduje pełne zrozumienie i akceptację nowego burmistrza naszego miasta. To właśnie On zaproponował, by podjąć się tego zadania. Zdarzyło mi się coś takiego po raz pierwszy. O wszystkie moje książki o Głuszycy musiałem troszczyć się sam, włącznie ze znalezieniem wydawcy.

Pana burmistrza mogę zapewnić, że książka będzie gotowa lada dzień i że będzie to dobra książka.

A album „Głuszyca – moja Itaka” leży już  w komputerze parę lat. Być może warto będzie dokonać wymiany niektórych fotografii. Obydwa wydawnictwa są bardzo potrzebne. Ufam w to, że spełnią oczekiwania i spotkają się z dobrym odzewem wśród odbiorców.

Fot. Marzena Michalik